26. Listy św. Pawła, listy katolickie
Pewne pisma św. Pawła to listy do: Rzymian, 1 i 2 Koryntian, Galacjan, Filipian, Filemona, 1 Tesaloniczan. Listy do: Kolosan, Efezjan, 1 i 2 Tymoteusza, Tytusa, 2 Tesaloniczan pochodzą od różnych autorów, zapewne uczniów św. Pawła. Autor listu do Hebrajczyków jest w zasadzie nieznany. Listy katolickie to 1–2 Piotra, 1–3 Jana, Jakuba, Judy mają imiona apostołów, pod którymi ukrywają się inni autorzy. Listy były pisane dla doraźnych potrzeb Kościoła. Dotyczyły one chrześcijan, ich trybu życia, usunięcia błędnych nauk i nieporozumień; są przede wszystkim świadectwem walki pierwotnego Kościoła o czystość wiary i tradycji (List Judy). Dzieje Apostolskie są kontynuacją Ewangelii św. Łukasza. Apokalipsa przypisywana jest św. Janowi.
Św. Paweł urodził się w Tarsie w Cylicji między 5 a 10 r. (?). Od urodzenia nosił imię Saul (hebr. Sza’ul, po polsku – Szaweł), a było to imię pierwszego króla Izraela, przy tym króla pochodzącego z tego samego, co ojciec Pawła, pokolenia Beniamina. Jego ojciec, mimo pochodzenia żydowskiego miał obywatelstwo rzymskie. Paweł był dumny ze swego pochodzenia. Nazywał siebie: Hebrajczyk z Hebrajczyków (Flp 3,5); Ja jestem Żydem – mówił – urodzonym w Tarsie w Cylicji (Dz 22,3). Po nawróceniu (34/35 r.) Szaweł otrzymał nowe imię – Paweł. W latach 45 a 49 r. odbył pierwszą podróż misyjną. Głosił on ewangelię bezinteresownie: Biada mi, gdybym nie głosił Ewangelii! (1 Kor 9,16). Listy Pawła mają charakter okolicznościowy. Zawierają również mnóstwo informacji osobistych. Postanowiłem bowiem, będąc wśród was, nie znać niczego więcej, jak tylko Jezusa Chrystusa, i to ukrzyżowanego. I stanąłem przed wami w słabości i w bojaźni, i z wielkim drżeniem (1 Kor 2,2–3). Kiedy Paweł je pisał, nie przypuszczał, że będą one kiedyś zebrane i staną się źródłem dociekań teologicznych. Niektóre listy zaginęły bezpowrotnie.
Śmierć krzyżowa Jezusa jako wydarzenie i fakt historyczny stanowi punkt wyjścia i centrum Pawłowego przekazu. Paweł również był przekonany, że objawienie Starego Testamentu odnosi się do Chrystusa: Paweł, sługa Chrystusa Jezusa, z powołania apostoł, przeznaczony do głoszenia Ewangelii Bożej, którą Bóg przedtem zapowiedział przez swoich proroków w Pismach świętych (Rz 1,1–2). Historia zbawienia rozpoczyna się od Adama: A przecież śmierć rozpanoszyła się od Adama do Mojżesza nawet nad tymi, którzy nie zgrzeszyli przestępstwem na wzór Adama. On to jest typem Tego, który miał przyjść (Rz 5,14). Adam jest typem Chrystusa i ojcem ludzkości, a Chrystus Ojcem nowego ludu. W Starym Testamencie Paweł rozpoznaje figury Kościoła. Chrystus jest prawdziwym barankiem paschalnym: Wyrzućcie więc stary kwas, abyście się stali nowym ciastem, jako że przaśni jesteście. Chrystus bowiem został złożony w ofierze jako nasza Pascha (1 Kor 5,7). Przejście przez Morze Czerwone jest figurą chrztu. Z kolei wyjście Izraelitów z Egiptu jest figurą odkupienia jako wyjście z eonu zła. Mojżesz jest figurą Chrystusa-Odkupiciela. Listy św. Pawła nie powołują się na cuda Jezusa. Cuda Jezusa nie mogą służyć za dowód, że On jest Panem i Synem Bożym. Św. Paweł mówił zaś o wielkich czynach, znakach i cudach apostołów. Paweł nie tworzy nowej nauki o Jezusie Chrystusie. Opiera się głównie na otrzymanej od Pana ewangelii: Oświadczam więc wam, bracia, że głoszona przeze mnie Ewangelia nie jest wymysłem ludzkim (Ga 1,11). Listy jego nawiązują do chrystofanii pod Damaszkiem. Akcentuje, że Zmartwychwstały Chrystus jest jednocześnie ziemskim Jezusem. Jest on Synem Bożym – „obrazem Boga niewidzialnego”. Paweł był świadkiem zmartwychwstania i dlatego może nazywać się apostołem. Listy Pawła nie są łatwe do czytania ani tłumaczenia. Pisane były po grecku. Ojciec John Chaoman (1865–1933), angielski benedyktyn powiedział kiedyś, że św. Pawła należałoby czytać tylko po grecku. Żaden przekład nie może oddać w pełni całego bogactwa myśli Apostoła.
Listy katolickie zawierają wiele informacji o ziemskim życiu Jezusa, przekazanych przez apostołów. Jakub Młodszy Apostoł, syn Alfeusza i Marii napisał list: Jakub, sługa Boga i Pana Jezusa Chrystusa, śle pozdrowienie dwunastu pokoleniom w rozproszeniu (Jk 1,1). O śmierci św. Jakuba pisze znany historyk żydowski, Józef Flawiusz. W 62 r. został oskarżony i ukamienowany ze strony władz żydowskich. (Natomiast Jakub Starszy Apostoł, syn Zebedeusza i Salome, brat Jana Ewangelisty zostanie ścięty w 42/43 r. z rozkazu żydowskiego króla Heroda Agryppy I: Ściął mieczem Jakuba, brata Jana, Dz 12,2).
Piotr Apostoł w listach swoich przypomina o cierpieniach Jezusa Chrystusa za lud i Jego postawie nacechowanej wybaczającą łagodnością, godną naśladowania (1 P 2,21b–23).
Juda Tadeusz Apostoł wspomina o apostołach Jezusa Chrystusa: Usta ich głoszą słowa wyniosłe i dla korzyści mają wzgląd na osoby (Jud 17), a siebie określa jako sługę Jezusa Chrystusa.
Jan Apostoł Ewangelista stwierdza, że był naocznym świadkiem życia Jezusa Chrystusa i nie tylko Go widział, lecz także dotykał własnymi rękami: [To wam oznajmiamy], co było od początku, cośmy usłyszeli o Słowie życia, co ujrzeliśmy własnymi oczami, na co patrzyliśmy i czego dotykały nasze ręce – bo życie objawiło się. Myśmy je widzieli, o nim świadczymy i głosimy wam życie wieczne, które było w Ojcu, a nam zostało objawione (1 J 1,1–2).
