Ciekawe, że łacińska literatura chrześcijańska i cała teologia zachodniego Kościoła zrodziła się na kontynencie afrykańskim (dzisiejsza Tunezja, Algieria). W tym czasie dominowała jeszcze literatura grecka. Przedstawicielem literatury łacińskiej był Tertulian (150/160–240). Prawnik z zawodu pisał głównie po łacinie. Nawrócił się poruszony świadectwem męczenników. Do teologii wprowadził szereg pojęć, np.: jedność natury Bożej, troistość Osób Boskich. Charakter miał porywczy, zapalczywy i nieobliczalny. Był zwolennikiem chrześcijaństwa wojującego. Nie godził się na żadne układy z pogaństwem. Według niego prawda chrześcijańska jest jedyną potrzebną i osiągalną prawdą, a dostęp do niej uzyskujemy nie rozumem, ale wiarą. Przez swoje wykształcenie prawnicze ukierunkuje teologię w kierunku jurystycznym, w przeciwieństwie do religii wschodu, która pozostanie w strefie wpływów greckich (duchowość spekulatywna). Ówcześni autorzy łacińscy w Kościele zachodnim byli bardziej powściągliwi wobec filozofii. Teologowie greccy na Wschodzie bardziej oddawali się refleksji spekulatywnej, filozoficznej, szanując dzieła filozofów, z którymi jednak także polemizowali.

          Tertulian jest autorem powiedzenia: umarł Syn Boży, co wręcz dlatego jest wiarygodne, że jest niedorzeczne. I złożony w grobie zmartwychwstał – to jest pewne, bo niemożliwe; Wiara wykracza ponad porządek doczesny. Myśli Tertuliana nie zbiegają się z ujęciem filozoteistycznym. Jego podejście prawnicze oraz rygoryzm moralny wzmocniło zakusy dogmatyzacji wiary. Pomimo, że jego nauczanie odbiegało od powszechnego nauczania Kościoła (w sprawie zagadnień grzechu, przebaczania oraz małżeństwa) uważany jest za najwybitniejszego pisarza starochrześcijańskiego. Począwszy od lat 206–207 ujawnia sympatie do montanizmu[1], zwalczał sektę walentynian[2] w dziele Przeciw Walentynianom (Adversus Valentinianos). Chrześcijan uważał za ludzi obdarzonych wyższą naturą kierowaną przez Ducha (podobnie jak Paweł Apostoł): Albowiem wszyscy ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi (Rz 8,14).

          Kontrastem dla Tertuliana był jego uczeń św. Cecyliusz Cyprian (200/210 – 258). Pisarz apologeta chrześcijaństwa, jeden z ojców Kościoła, święty katolicki i prawosławny. Człowiek wielkiego ładu i umiaru. Będąc biskupem roztropnie prowadził kościół w Kartaginie.  Był zwolennikiem jedności kościoła, ale z poszanowaniem lokalnego episkopatu. Zginął śmiercią męczeńska.