Kościół prześladowany był bardzo blisko Chrystusa. Kiedy prześladowania państwowe skończyły się, rodziło się chrześcijaństwo cesarstwa rzymskiego, które coraz mniej miało wspólnego z Królestwem Chrystusa. Na czele Kościoła były dwie osoby: cesarz i papież. Gdzie jest dwuwładza tam rodzą się konflikty. Kościół już był w jakiś sposób podzielony na Wschodni Zachodni. Zaczęła rodzic się rywalizacja o dominację i wpływy. Ambicje teologów i lokalnych kościołów, schizmy biskupów (antiocheńska do 415 roku), wzajemna nieufność zmieniały oblicze Kościoła. Sobór nicejski, choć traktowany jako wzorowy poróżnił świat chrześcijański na długie lata. Pojawiły się tendencje anty-rzymskie, anty-aleksandryjskie. Spory chrystologiczne ciągle trwały. Niektóre kościoły (egipskie) miały pretensje, że nie zaprasza się ich na dyskusje teologiczne.
Sobór Konstantynopolitański I został zwołany w 381 r. przez cesarza Teodozjusza. Pragnął on położyć kres sporom o wyznanie wiary i przypieczętować jedność wiary. Sam cesarz nie uczestniczył i nie dominował na wszystkich spotkaniach roboczych soboru. Grzegorz z Nazjanzu próbował pojednać strony walczące. Nie udało mu się. Na soborze nie doszło do ostatecznych rozstrzygnięć. Grzegorz ustąpił z przewodnictwa soboru. Zastąpił go prawdopodobnie katechumen Nektariusz. Sobór przeszedł do historii dzięki wyznaniu wiary, znanym jako „nicejsko-konstantynopolitańskie.
W Kościele rzymskokatolickim, niektórych kościołach protestanckich i starokatolickich tekst wyznania wiary jest uzupełniony o “Bóg z Boga”. Dodano dodatek krytykowany przez prawosławie – “i Syna” (Filioque). Wyznanie wiary zostało przepracowane idąc w kierunku Ducha Świętego. Ustalenia nicejskie były traktowane jako normatywne.
Wyznanie wiary Nicejsko-konstantynopolitańskie:
Wierzę w jednego Boga, Ojca Wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi, wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych. I w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego Jednorodzonego, który z Ojca jest zrodzony przed wszystkimi wiekami, [Bóg z Boga], Światłość ze Światłości, Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego. Zrodzony a nie stworzony, współistotny Ojcu, a przez Niego wszystko się stało. On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zstąpił z nieba. I za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem. Ukrzyżowany również za nas, pod Poncjuszem Piłatem został umęczony i pogrzebany. I zmartwychwstał dnia trzeciego, jak oznajmia Pismo. I wstąpił do nieba, siedzi po prawicy Ojca. I powtórnie przyjdzie w chwale, sądzić żywych i umarłych, a Królestwu Jego nie będzie końca. Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela, który od Ojca [i Syna] pochodzi,
który z Ojcem i z Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę, który mówił przez proroków. Wierzę w jeden, święty, powszechny i apostolski Kościół. Wyznaję jeden Chrzest na odpuszczenie grzechów. I oczekuję wskrzeszenia umarłych i życia wiecznego w przyszłym świecie. Amen.
Sobór Konstantynopolitański I nie miał wielkiego rozgłosu. Ważne jednak było podniesienie rangi Konstantynopola.
Co oznacza wcielenie Boga?
Kierunek aleksandryjski. Wiekuiste Słowo zjednoczone z ciałem Jezusa. Bóg (boski Logos) objawia się w ciele Jezusa. Druga Osoba Boska jako działający i ujawniający się w ciele podmiot Boga. W konsekwencji Człowiek-Jezus jest Bogiem. Zwolennikiem był patriarcha Cyryl Aleksandryjski.
Kierunek antiocheński. Podkreśla różnicę między Bogiem i człowiekiem. Logos zamieszkuje w człowieku Jezusie tak, jak w świątyni. Zwolennikiem był Nestoriusz.
Kierunek filozoteistyczny. Człowiek Jezus został wywyższony na Krzyżu i w chwili śmierci otrzymał od Ojca przymiot Aktu działającego. Otrzymane prerogatywy są identyczne z przymiotami Ojca.
