Focjusz był osobą świecką, mimo to, został wybrany na patriarchę Kościoła wschodniego.  Dopiero po objęciu urzędu otrzymał wszystkie święcenia. Pomimo, że legaci papiescy zatwierdzili tę kandydaturę papież Mikołaj I (858–867) nie zaakceptował wyboru. Ekskomunikował Focjusza. Mimo to Focjusz pozostał na swoim stanowisku. W końcu papież zgodził się z wyborem i Focjusz zmarł w zgodzie z Rzymem.

          Na tle tych wydarzeń można dostrzec różnice między Wschodem a Zachodem. Kościół Wschodni przyznawał Kościołowi Zachodniemu honorowy prymat. Odrzucał bezpośrednią ingerencję Rzymu w wewnętrzne sprawy Kościoła wschodniego.

          Kościół wschodni zarzucał zachodniemu, że do symbolu nicejskiego dodał jakoby Duch Święty pochodził „od Ojca i Syna” (Filioque), natomiast w pierwowzorze było „od Ojca poprzez Syna” (per Filium).  

          Kościół Zachodni dodał ten fragment na synodzie w Todledo (589) w celu sprzeciwienia się tendencjom arianom, którzy zaprzeczali równości Ojca i Syna. Oba Kościoły zarzucały sobie herezję. Na tym tle pojawiły się wzajemne niechęci i nieufności. Schizma wisiała na włosku.

          Warto wyjaśnić, że spójnik < i >w fragmencie od „Ojca i Syna” wskazuje koniunkcję logiczną, tzn., że Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna. Syna jest równy Ojcu. Łącznik < poprzez > we fragmencie „od Ojca poprzez Syna” sugeruje, że Ojciec jest znaczniejszy od Syna.

          Papież Leon IX (1049–1054) podjął kroki przeciw greckim zwyczajom Kościołów południowej Italii. Cerulariusz (1043–1058) patriarcha Konstantynopola w odwecie rozkazał wszystkim instytucjom łaciński w Konstantynopolu przyjąć obrządek grecki. Papież zlecił kardynałowi Humbertowi sprawę wyjaśnić. Ten sprawę zaostrzył ekskomunikując Cerulariusza. W odpowiedzi Cerulariusz ekskomunikował legatów papieskich 24 VII 1054 r.  Powstały rozłam okazał się trwały. Późniejsze wydarzenia historyczne pogłębią wzajemną niechęć. Można stwierdzić, że rozłam miał bardziej charakter polityczny niż teologiczny.