W okresie rodzącego się Kościoła chrześcijańskiego poza apostołami aktywnie działali: Szczepan (zm. 35?), Barnaba (zm. 61), Łukasz Ewangelista (zm. 63?), Paweł (zm. 64–67), Marek (zm. 68), Ignacy Antiocheński (zm. 107?), Arystydes z Aten (zm. 134?). Justyn (zm. 163–167), Hegezyp (zm. 180), Ireneusz (zm. 202) z Lyonu, Atanazy Wielki (zm. 373), Grzegorz z Nyssy (zm. 395?), Epifaniusz z Salaminy (zm. 403). Wszyscy w jakiś sposób wnieśli coś do rodzącej się doktryny chrześcijańskiej. Oprócz osób związanych z Kościołem, znani są jeszcze pisarze starochrześcijańscy, historycy jak np. Euzebiusz z Cezarei, Swetoniusz którzy opisywali ówczesną rzeczywistość. Euzebiusz opisywał ewangelizację Apostoła Tomasza. Echem jego misji jest cały cykl Tomaszowy: Ewangelia Tomasza, Dzieje Tomasza, Psalmy Tomasza. Szymon z Dozyteuszem reprezentują raczej negatywnych głosicieli wiary chrześcijańskiej opierając się na ascetyczno eschatologicznych prądach analogicznych do ruchu z Qumran. Ich nieszczere zamiary zostały wykryte przez samego Piotra. Juliusz Flawiusz  był historykiem żydowskim i był niechętny chrześcijanom.

Szczepan (zm. 35?): ukamienowany ok. roku 35. Postać wspomniana w Nowym Testamencie.

Barnaba (zm. 61): urodzony na Cyprze Żyd, kuzyn Marka Ewangelisty. Opiekował się Pawłem po jego nawróceniu (38 r). Barnaba był jednym z opiekunów i nauczycieli Kościoła rozwijającego się w Antiochii, a potem misjonarzem na Cyprze i w Azji Mniejszej (Dz 13, 13–14), podróżował wraz ze św. Markiem i św. Pawłem m.in. niosąc pomoc dotkniętej głodem Judei (Dz 11,27-30). Brał udział w pierwszym soborze w Jerozolimie (Dz 15,1–29). Według tradycji został ukamienowany ok. 61 w Salaminie na Cyprze.

Ignacy Antiocheński (30?–107?): biskup Antiochii, jeden z pierwszych ojców Kościoła. Jadąc do Rzymu na śmierć napisał w drodze listy dające świadectwo jego wiary. Dla chrześcijan Ignacy był przykładem radykalnego naśladowcy cierpień Chrystusa. Naśladując Chrystusa chciał Ignacy cierpieć i żyć aż do poniesienia najboleśniejszych konsekwencji swojej wiary. Dlatego też z największą tęsknotą myślał on o męczeńskiej śmierci.

Justyn Męczennik (ok. 100 –163/167): pochodził z Palestyny, apologeta, pisarz tworzący w języku greckim. Wyznawał poglądy millenarystyczne. Zaliczony do najstarszych pisarzy starochrześcijańskich. Ścięty mieczem w Rzymie ok. 163/167 r. Justyn wyrażał pogląd, że Prawo Mojżeszowe było tylko przejściowe przed prawem Chrystusowym, które jest nowym i wiecznym prawem dla całej ludzkości. Podkreślał wielkość i boskość Chrystusa. Próbował połączyć naukę chrześcijańską z filozofia grecką.

Hegezyp (110?–180?): pisarz kościelny na dworze papieża Aniceta. Znał język hebrajski. O jego życiu wiadomo z Historii kościelnej św. Euzebiusza.

Epifaniusz z Salaminy (315–403): pisarz kościelny wczesnochrześcijański, biskup Salaminy na Cyprze. Wiele lat spędził jako mnich i pustelnik. Zwalczał kult obrazów. Orygenesa uważał za heretyka. Za praktyki heretyckie uważał też szerzące się objawy kultu Maryi w sekcie kolyrydian[1], która oddawała jej nadludzką cześć. Prace Epifaniusza są źródłem wielu informacji o wczesnym chrześcijaństwie, szczególnie o herezjach. W nich opisał 80 herezji, z których 20 należało do okresu przedchrześcijańskiego. Teologia Epifaniusza jest typowa dla wiary Kościoła IV wieku. W jego przekonaniu Maryja nie umarła, a dowodem tego jest brak grobu na terenach palestyńskich.

Ireneusz z Lyonu (140?–202?): urodzony w Smyrnie, biskup Vienne, a później Lyonu, teolog, apologeta, ojciec Kościoła. Był uczniem św. Polikarpa, jednego z Ojców Apostolskich, a on z kolei Apostoła Jana. Jan przygotowywał Polikarpa do przekazywania jego przesłania. Ireneusz nauczał, że Adam i Ewa stworzeni byli w swego rodzaju dziecięcej niewinności, bez pożądliwości i dorosłego rozeznania. Stąd za upadek trzeba bardziej winić złośliwość kusiciela niż ich. Wyznawał poglądy millenarystyczne.

Wielcy doktorzy Kościoła pierwszego okresu to: Atanazy Wielki (zm. 373), Bazyli Wielki (zm. 379), Grzegorz z Nazjanzu (zm. 390), Ambroży (zm. 397), Jan Chryzostom (zm. 407), Hieronim (419),  Augustyn (zm. 430), Grzegorz Wielki (zm. 604).

Atanazy Wielki (295?–373) urodził się w Egipcie, z pochodzenia Grek, biskup Aleksandrii, pisarz wczesnochrześcijański, teolog–apologeta, doktor Kościoła. W młodości żył w odosobnieniu na pustyni egipskiej, gdzie spotkał swojego późniejszego mistrza, św. Antoniego Pustelnika. W 319 roku przyjął diakonat. Na sobór nicejski (325) przyjechał u boku swego biskupa św. Aleksandra. Brał czynny udział w walce przeciw arianom i przyczynił się do potępienia ich poglądów. W roku 328 został wybrany biskupem Aleksandrii. Wielokrotnie był szykanowany. Głosił kazania i pisał dzieła teologiczne wyjaśniające Tajemnicę Wcielenia, zdefiniowaną na Soborze w Nicei (325 r.) za czasów jego młodości.

          Dla Atanazego argumentem boskości Syna i Ducha Świętego były słowa: Pan polecił udzielać chrztu: w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego (Mt 28,19). Jak wykazywał, gdyby uznać, iż arianie mają rację, wówczas sama formuła chrztu byłaby poleceniem się, jednocześnie, Stwórcy i dwom stworzeniom, co z chrztu robiłoby hybrydę. „Nie powinniśmy być chrzczeni w imię Niepowstałego i Powstałego (…), lecz w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”. Argumentacja Atanazego jest dla mnie polemiczna.