Warto przypomnieć sobie czeskiego duchownego Jana Husa ur. w 1370 r. w Husincu, spalonego na stosie 6 lipca 1415 r. w Konstancji. Jego postać jest mniej widoczna na tle późniejszych reformatorów Kościoła, a był on prekursorem protestantyzmu. Ważne jest, że papież Jan Paweł II zrehabilitował go i przywrócił na łono Kościoła katolickiego. Człowiek posądzany o herezję, wyklęty z Kościoła, spalony na stosie przez ten sam Kościół, został zrehabilitowany. Warto przedyskutować, czy mylił się Jan Hus w swoich poglądach, czy błędnie ocenił go Kościół. Nauki Jana Husa były na pograniczu herezji, a więc niezgodne z nauką Kościoła, skąd więc taka zmiana optyki Kościoła? Czy papież Jan Paweł II wyrażał zgodę na inne spojrzenie religijne niż głosiła oficjalna nauka Kościoła? Przywracając Jana Husa do Kościoła, siłą rzeczy Kościół musiał uznać jego męczeństwo, a więc droga do świętości została otwarta (w Kościołach anglikańskich i innych chrześcijańskich uważany jest za świętego)
Jan Hus był reformatorem Kościoła, prekursorem protestantyzmu. Był profesorem Uniwersytetu Praskiego (twórcą literackiego języka czeskiego). Wzorował się na poglądach Johna Wycliffe’a (Jana Wiclefa). Trzeba zaznaczyć, że działał sto lat wcześniej niż Luter.
Jan Hus według idei Jana Wiclefa oraz własnych obserwacji dostrzegał, że szerzy się ogromne nadużycie wiary w cuda, które w większości uważał za mistyfikację (podobnego zdania jest filozoteizm). Jak głosił, wierni powinni szukać wiary w Biblii (jako jedno kryterium wiary), a nie w cudach. Reformator oburzał się na naganny tryb życia, rozwiązłość i chciwość większości duchownych. Był przeciwko bogactwu duchowieństwa. Podważał też boskie (przez Ducha Świętego) pochodzenie władzy papieży (podobnego zdania jest filozoteizm). Bolał nad rozpadem wewnętrznym Kościoła, walkami papieży i antypapieży. Domaganiem się dyscypliny dla kleru naraził się na ich wrogość. Pragnął powrotu Kościoła do surowych i prostych zasad pierwotnego chrześcijaństwa (podobnie mówi o tym filozoteizm). Uczniowie jego domagali się liturgii w języku ojczystym.
W tym czasie rządziło jednocześnie trzech papieży wzajemnie się zwalczających. Kuria Rzymska rozpoczęła proces przeciw Janowi Husowi o herezję. Otrzymał on zakaz sprawowania liturgii (interdykt) na terenie Czech. Antypapież Jan XXIII zwołał w 1414 r. Sobór w Konstancji, na którym miano wybrać jednego papieża. Jan Hus został zaproszony, aby wytłumaczył się ze swoich poglądów. Od króla Zygmunta otrzymał list żelazny, który zapewniał mu bezpieczeństwo. Niestety król zdradził go. Jan Hus został uwięziony i stracony. Umarł śpiewając Kyrie eleison (Panie, zmiłuj się), a heroiczna śmierć umocniła przekonanie o jego świętości i niewinności wśród jego zwolenników.
