Wśród Słowian wyróżnia się ponad 140 grup etnicznych o bardzo zróżnicowanej liczebności. Wszystkie te grupy według kryterium geograficznego dzieli się na trzy główne odłamy:

• Słowian zachodnich – Serbołużyczan, Polaków, Czechów i Słowaków,
• Słowian wschodnich – Białorusinów, Rosjan, Ukraińców i Rusinów,
• Słowian południowych – Bośniaków, Bułgarów, Chorwatów, Czarnogórców, Macedończyków, Serbów i Słoweńców.

          W przeszłości istniały również grupy: Słowian dackich, Słowian panońskich, Słowian połabskich, Słowian karantańskich.

         Prasiedziba Słowian indoeuropejskich, z których wywodzą się Polacy znajdowała się prawdopodobnie na obszarach Europy centralnej między Odrą a Wisłą. Wszelkie ekspansje Słowian w VI-VII wieku n.e. o skali porównywalnej z wcześniejszą o dwa stulecia wielką wędrówką ludów germańskich, kierowały się raczej na Wschód i Południe. Bizancjum prowadziło działalność misyjną idąc naprzeciw Słowian. W VII w. Rozpoczęła się powolna chrystianizacja Chorwatów i  Serbów, w VIII – Słoweńców, w IX w. Bułgarów. Bułgarzy pochodzenia turecko-tatarskiego ulegli całkowitej slawinizacji. Dwóch bizantyjskich duchownych Cyryl (imię zakonne) i jego brat Metody rozpoczęli działalność misyjną. Cyryl był człowiekiem wykształconym. Obaj stanęli przed wielkim wyzwaniem. Część ludności była pogańska, a część chrześcijańska. Wcześniej pracowali tu misjonarze niemieccy. Bracia słusznie założyli, że trzeba najpierw opracować liturgię słowiańską jako spoiwo łączące wiernych. Początkowo apostołowie Słowian cieszyli się poparciem papieży: Mikołaja I (858–867) i Hadriana II (877–872).  Ostatecznie następca Hadriana II, papież Jan VIII zakazał w 873 r. sprawowania liturgii w języku słowiańskim.

          Uczniowie św.  Cyryla i św. Metodego schronili się w państwie Bułgarów, gdzie rządził car Borys (853–889). Przyjął on chrześcijaństwo z rąk duchownych bizantyjskich w 865 r. Liturgia słowiańska jednak pozostała, jako bardziej zrozumiała (niż grecka).

          Chrzest Rusi nastąpił w 988/989 za Włodzimierza Wielkiego (980–1015). Tu również przyjęła się liturgia słowiańska, a zarazem kultura bizantyjska. Czechy, Słowacy, Kroaci, Słoweńcy, Łużyczanie przyjęli ostatecznie ryt łaciński – zachodnioeuropejski.

          Madziarowie spustoszyli Morawy, ale chrześcijaństwo pozostało. Książe Wacław dokładał wszelkich starań, by szerzyć wiarę chrześcijańską. Zginął z rąk mordercy. Rozwój chrześcijaństwa w Czechach przyspieszył Bolesław II (967–999).

          Węgry zawdzięczają swa organizację kościelną św. Stefanowi I (997–1038).

Chrzest Polski

         Chrześcijaństwo w obrządku słowiańskim przenikało na polskie ziemie przed datą oficjalnego chrztu. Początki organizacji kościelnej w Polsce łączą się z panowaniem księcia Mieszka I (963–992). Jego żoną  była ochrzczona czeska księżna Dąbrówka. Prawdopodobnie celem chrztu były względy polityczne. Mieszko wolał wybrać Czechy za promotora Chrztu niż korzystać z cesarstwa niemieckiego. W ten sposób Mieszko uniezależnił się od Niemców. Mądrość Mieszka polegała na tym, że pragnął pełnej samodzielności politycznej. Warto podkreślić, że dla Polaków chrzest był wielkim wydarzeniem kulturowym i przełomowym dla rozwoju polskiej kultury. Wraz z chrztem Polska weszła w krąg kultury zachodnieuropejskiej.

          Bolesław Chrobry kontynuował politykę swego  ojca. W 1000 r. na zjeździe gnieźnieńskim utworzono hierarchie kościelną w Polsce: biskupstwa w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu oraz arcybiskupstwo w Gnieźnie. Organizacja ta zapewniała Polsce niezależność i pełną suwerenność. Otton III włożył na głowę Chrobrego diadem  potwierdzający całkowitą suwerenność Polski.