Rozwój umysłowy i kulturowy człowieka stanowi przedmiot moich szczególnych zainteresowań. Fascynują mnie najdawniejsze przejawy działalności intelektualnej i artystycznej naszych przodków oraz poziom ich wiedzy o otaczającym świecie. Niestety, możliwości badawcze są ograniczone – im dalej sięgamy w przeszłość, tym mniej zachowanych artefaktów pozostaje do naszej dyspozycji. Pismo wynaleziono około 3500–3200 r. p.n.e. w Mezopotamii, jednak wcześniejsze formy ekspresji – takie jak malowidła naskalne – sięgają znacznie dawniejszych czasów. Najstarsze znane przedstawienia figuratywne, datowane na około 52 tysiące lat, odkryto na terenie dzisiejszej Indonezji.
«Uważam, że człowieka jako istotę ludzką można definiować od momentu, w którym uzyskał on świadomość własnej odrębności wobec świata zwierząt». Moment ten można uznać za symboliczny początek człowieczeństwa – wiąże się on z rozwojem umysłowym i duchowym człowieka. Warto wspomnieć, że istnieją hipotezy, według których przejawy rozwoju duchowego dostrzegane są już u neandertalczyków (wyginęli ok. 30–40 tys. lat temu), w tym rytuały pogrzebowe oraz sztuka użytkowa (narzędzia, ozdoby).
Można przyjąć, że kultura neolityczna sensu stricto zaczęła się około 10 tysięcy lat p.n.e. – warto się temu dokładnie przyjrzeć. To okres, w którym pojawiły się podstawy cywilizacji: rolnictwo, osiadły tryb życia, ceramika.
Właśnie w tym czasie zdaniem większości badaczy, miały miejsce pierwsze przejawy rozwiniętych form religijności. Wierzenia religijne tego okresu najczęściej koncentrowały się wokół kultu bogini-matki, ojca-nieba oraz Słońca i Księżyca jako bóstw – w tym bóstw solarnych. Powstawały kapliczki, które z czasem przekształcano w świątynie, nierzadko pełniące skomplikowane funkcje społeczne, z udziałem kapłanów i kapłanek. Typowym elementem religijności ludzi neolitu był kult bóstw antropomorficznych. Na terenie północnego Egiptu rozwinęła się kultura fajumska, udokumentowana na obszarze oazy Fajum.
Według mitów, w tym okresie trzęsienia ziemi miały doprowadzić do zatopienia i zniknięcia mitycznej wyspy Atlantyda. Niektóre przekazy religijne wiążą także biblijny potop z wydarzeniami mającymi miejsce około 9600 r. p.n.e., na obszarze dzisiejszego Morza Czarnego.
