Księga Lamentacje, znana również jako „Treny Jeremiasza”, należy do pism Starego Testamentu i jest jednym z najbardziej poruszających dzieł literatury biblijnej. Tradycja przypisuje jej autorstwo prorokowi Jeremiaszowi, choć sam tekst tego wprost nie potwierdza. Powstała w kontekście jednej z największych tragedii starożytnego Izraela – zburzenia Jerozolimy przez wojska babilońskie w 586 r. przed Chr.. oraz uprowadzenia ludności do niewoli.

          Księga składa się z pięciu pieśni-żali, z których cztery zbudowane są w formie akrostychu – każdy werset zaczyna się kolejną literą alfabetu hebrajskiego. Ten uporządkowany układ kontrastuje z chaosem i cierpieniem opisywanych wydarzeń. Taki zabieg literacki mógł pełnić funkcję dydaktyczną – nadawał lamentowi rytm, a także sugerował, że żałoba obejmuje „od A do Z” całość doświadczenia.

          Lamentacje ukazują dramat zniszczenia świątyni, śmierci i głodu, a także upokorzenia narodu wybranego. Miasto Jerozolima przedstawiane jest jak kobieta – owdowiała, porzucona, pozbawiona opiekuna. Obrazy są pełne realizmu i wstrząsającego szczegółu: matki jedzące własne dzieci z głodu, starcy siedzący w prochu, młodzież gnębiona przez wrogów. Mimo tego bezdennego smutku w tekście pojawia się nuta nadziei: autor wyraża przekonanie, że Bóg jest wierny i jego łaska trwa na wieki (Lm 3,22–23). Lamentacje ukazują, że cierpienie jest konsekwencją grzechu, ale nie jest ostatecznym słowem – możliwe jest odnowienie przymierza i powrót do życia.

          Księga stawia pytania o sens cierpienia, sprawiedliwość Boga i nadzieję na odkupienie. Pokazuje, że autentyczna modlitwa nie unika bólu ani gniewu – człowiek może w szczerości wołać do Boga, wyrażać żal i oskarżenia, a jednocześnie szukać w Nim ratunku. Lamentacje są więc modlitwą w czasie katastrofy, wzorem przeżywania strat w perspektywie wiary.

          W tradycji żydowskiej Lamentacje są czytane w dniu Tisza be-Aw – rocznicy zburzenia świątyni. W chrześcijaństwie natomiast fragmenty księgi weszły do liturgii Wielkiego Tygodnia, zwłaszcza w obrzędach Ciemnej Jutrzni, gdzie mają pomóc wiernym w rozważaniu męki Chrystusa i dramatu grzechu.

          Księga Lamentacje to literacki i duchowy pomnik cierpienia, który przetrwał tysiąclecia, bo dotyka uniwersalnych doświadczeń: utraty, winy, poszukiwania nadziei. Jest świadectwem, że nawet w najbardziej mrocznych chwilach człowiek może zwracać się do Boga, a porządek literacki jej wersetów przypomina, że lament można ubrać w formę, aby wyrazić niewyrażalne.