Łukasz opisuje początkową działalność młodego Kościoła. Analizując tekst i sposób ewangelizacji pogan, którzy nie znali jeszcze przepisów prawa, chociaż uczestniczyli w niektórych nabożeństwach, można odnaleźć źródła niechlubnej ewangelizacji np. Ameryki. Od początku stosowano metody kija i marchewki, zapominając, że przesłanie Jezusa to przesłanie miłości. Najgorsze w tym, że często powoływali się na Ducha Świętego (Ducha Jezusa, Dz 16,7), którego obarczano ludzkimi decyzjami, np. “ponieważ Duch Święty zabronił im głosić słowo w Azji” (Dz 1,4). Np. Łukasz wspomina: “… Paweł, napełniony Duchem Świętym spojrzał na niego uważnie i rzekł: «O, synu diabelski, pełny wszelkiej zdrady i wszelkiej przewrotności, wrogu wszelkiej sprawiedliwości, czyż nie zaprzestaniesz wykrzywiać prostych dróg Pańskich? Teraz dotknie cię ręka Pańska: będziesz niewidomy i przez pewien czas nie będziesz widział «słońca». Natychmiast spadły na niego mrok i ciemność. I chodząc wkoło, szukał kogoś, kto by go poprowadził za rękę. Wtedy prokonsul widząc, co się stało, uwierzył, zdumiony nauką Pańską”  (Dz 13,9–12). Oskarżano: “O, synu diabelski, pełny wszelkiej zdrady (tamże), straszono: Teraz dotknie cię ręka Pańska (tamże); bo przez wiele ucisków trzeba nam wejść do królestwa Bożego”  (Dz 14,22 ), i czyniono widowiskowe cuda, np. przywrócenie życia  młodej Tabity (Dz 9,40).  Oczywiście Cudotwórcą był Bóg, jak to ujął Łukasz w słowach: “Bóg czynił też niezwykłe cuda przez ręce Pawła” (Dz  19,11).  Cudowne uwolnienia z więzienia Piotra, Pawła były też spektakularne (Dz 12,4–17; 16, 25–40).  Celem było wywyższenie szafarzy wiary i nadanie im prestiżu. Chwalono tych co boją się Boga: Wstał więc Paweł i skinąwszy ręką, przemówił: “Słuchajcie, Izraelici i wy, którzy boicie się Boga” (Dz 13,16). Misjonarze bacznie obserwowali lud: “spojrzał na niego uważnie i widząc, że ma wiarę potrzebną do uzdrowienia” (Dz 14,9) podejmowali różne czynności, w tym np. uzdrowienia. Być może, że tylko ci, którzy wierzą (np. w uzdrowienie) w swojej psychice pomagają w pokonaniu chorób.

          Cokolwiek dotknie się człowiek ulega profanacji. Od samego początku można zauważyć niezgody i spory między Apostołami i uczniami (np. między Pawłem, a Barnabą, Markiem a Pawłem). Chodziło np. o obrzezanie pogan, ale o zwykłe zdarzenia z codziennego życia (przebywanie ze sobą, przyjaźnie, awersje, partykularne interesy). 

          Aby niektóre spory i zatargi zlikwidować Apostołowie i starsi zjechali się do Jerozolimy w roku 55 na tzw. Sobór Jerozolimski (Dz. 15) aby wspólnie podjąć decyzje o dalszym funkcjonowaniu Kościoła. Na tym pierwszym soborze przyznano Piotrowi kierownictwo nad Kościołem. Będzie on zaliczony do papieży Kościoła chrześcijańskiego. Na soborze wybrano dalszych misjonarzy: Judę, zwanego Barsabbas, i Sylasa i innych.

          Misjonarze też borykali się z niezrozumieniem, zazdrością i ludzką podłością. Łukasz opisuje trzy wyprawy misyjne. Nauką Jezusa zainteresowani byli równie filozofowie ateńscy (epikurejskich, stoickich). Pytali Pawła: Czy moglibyśmy się dowiedzieć, jaką to nową naukę głosisz? Bo jakieś nowe rzeczy wkładasz nam do głowy. Chcielibyśmy więc dowiedzieć się, o co właściwie chodzi” (Dz 17,19–20). Apostoł Paweł wykazał się znajomością terenu mówiąc: Przechodząc bowiem i oglądając wasze świętości jedną po drugiej, znalazłem też ołtarz z napisem: “Nieznanemu Bogu” (Dz 17,23). Nawiązując do pobożności Greków przekazywał wiedzę na temat nauki Jezusa. Naturalnie nie znając współczesnych badań, że ludzkość pojawiła się w procesie ewolucyjnym trzymał się przekazu biblijnego (wyprowadzając ludzkość od Adama i Ewy). Przy tej okazji przekazał prawdę, która była ukryta w natchnieniu Apostoła: “Bo w rzeczywistości jest On niedaleko od każdego z nas. Bo w Nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy, jak też powiedzieli niektórzy z waszych poetów: «Jesteśmy bowiem z Jego rodu»” (Dz 17, 27). Można odczytać w naturze.

        Niektórzy słysząc o zmartwychwstaniu wyśmiewali Pawła. Byli i tacy, którzy przyjmowali naukę Pawła i przyłączali się do wspólnoty. Według Łukasza Paweł miał wsparcie u Boga, który go zachęcał duchowo do aktywności misjonarskiej (Dz 17,18).

       Podczas trzech wypraw misyjnych Apostołowie i pomocnicy nauczali i udzielali chrztu nowym wiernym. Paweł był świadomy, że prace misyjne są tylko zaczynem ewangelizacji. Było wielu, którzy chcieli zniszczyć nowe idee: “Wiem, że po moim odejściu wejdą między was wilki drapieżne, nie oszczędzając stada. Także spośród was samych powstaną ludzie, którzy głosić będą przewrotne nauki, aby pociągnąć za sobą uczniów” (Dz 20, 29–30).

          Paweł musiał się przemieszczać, aby uniknąć rozruchów. W końcu postanowił wrócić do Jerozolimy. Tam go pojmano. Z racji, że miał rzymskie obywatelstwo oddali go pod jurysdykcję  cesarza. Okręt którym go zawożono do Rzymu rozbił się, ale on i załoga  zostali w cudowny sposób uratowani. W Rzymie mieszkał prywatnie pilnowany przez żołnierza. Spotykał się z rodakami, dalej nauczał i głosił słowo Boże. Apostoł Paweł wraz ze swoimi współpracownikami przyczynił się do rozszerzania chrystianizmu w świecie pogańskim (w Imperium Romanum).

           Po odejściu Jezusa w Niebiosa  Apostołowie rozjechali się: Piotr   działał W Jerozolimie, w Samarii, w Liddzie, w Jafie oraz w Cezarei Palestyńskiej. Ostatecznie Paweł wyjechał do Rzymu w którym został ukrzyżowany.

          Paweł odbył wiele misji. Zginął w Rzymie. Andrzej jako pierwszy zaczął głosić Ewangelię w Bizancjum, uważa się, że był pierwszym biskupem konstantynopolitańskim. Zgodnie z tradycją dotarł kolejno do miast Azji Mniejszej, Tracji, Scytii, Grecji, Abchazji i na wybrzeżu Morza Czarnego Ostatecznie zginął śmiercią męczeńską w greckim mieście Patras w 62, 65 roku

          Autorem był Łukasz, autor trzeciej Ewangelii. Głównie opisuje dzieje apostołów Piotra i Pawła. O innych tylko wspomina. Materiał do tekstu czerpał od naocznych świadków, których znał osobiście. Niektóre wydarzenia przedstawia na podstawie własnych obserwacji. Był on uczniem i towarzyszem Apostoła Pawła w jego misjach. Pisząc ewangelię dopuszczał własne przemyślenia teologiczne. W Dziejach Apostolskich opisuje wiele mów, przemówień Piotra, Jakuba, Pawła, które nie są stenogramami, ale swobodnym opracowaniami (streszczenia).

        Na wstępie opisuje wniebowstąpienie Zmartwychwstałego Jezusa do nieba.  Trzeba zaznaczyć, że Jezus już miał ciało  astralne (uduchowione): “ani ciało Jego nie ulegnie rozkładowi” (Dz 2,31). O wniebowstąpieniu mówią też inne religie (islam, buddyzm, hinduizm), jak np. wniebowstąpienie Mahometa w islamie: “uniósł się w ich obecności w górę i obłok zabrał Go im sprzed oczu” (Dz 1,9). To tajemnicze wydarzenie jest wyrażone w obłoku chwały Bożej. Ważne jest, że uczniowie zostali pouczeni, że zamiast uporczywie wpatrywać się w niebo podjęli odważne świadczenie o Jezusie.

           W Jerozolimie apostołowie, Maryja i bracia Jezusa zebrali się w sali i naradzali się o najbliższej przyszłości. Ponieważ Judasz popełnił samobójstwo uznali, że trzeba wybrać kogoś na jego miejscu. Wybrano Macieja. To świadczy, że chcieli zachować kult liczby 12 (plemion izraelskich).  Po 50-ciu dniach od wniebowstąpienia nastąpiła ceremonia zesłania Ducha Świętego, która miała unaocznić publicznie wolę Boga w zaznaczeniu, w namaszczeniu uczniów do roli przywódców przesłania nauki Jezusa, ale też do świadczenia wiary, nawet przez gotowość w męczeństwie. Uczniowie otrzymali mądrość w przekazywaniu depozytu wiary. Na tej podstawie w 1870 roku na soborze Watykańskim I  dojdzie do ogłoszenia dogmatu o nieomylności papieża w głoszeniu prawdy w przekazach ex katedra. Podczas tej ceremonii nastąpił cud glosolalii (umiejętność mówienia obcymi językami w stanie religijnego uniesienia), aby wszyscy mogli zrozumieć przemówień namaszczonych uczniów.

          Wraz z namaszczeniem, uczniowie otrzymali moc i dar czynienia wiele znaków i cudów. Otrzymane dary skrzętnie wykorzystywali. Za prowadzoną działalność byli zatrzymywani i stawiani przed Sanhedryn. Tłumacząc się, powoływali się na  rację: “Rozsądźcie, czy słuszne jest w oczach Bożych bardziej słuchać was niż Boga?” (Dz 4,19); “Trzeba bardziej słuchać Boga niż ludzi – odpowiedział Piotr i Apostołowie” (Dz 5,29).

          W młodej wspólnocie doszło to przykrego incydentu z Ananiaszem i jego żoną Safirą. W wyniku padli oni martwi na skutek wyrzutów sumienia. Przyczyną ich śmierci można doszukiwać się w systemie obowiązującej we wspólnocie. Dominował interes wspólnoty, a ludzkie odruchy  posiadania własności były uważane za gorsze. Były oni pierwszymi ofiarami nowej religii.  Śmierć ich na pewno nie była potrzebna.  Wywołała ona jednak strach wśród nowych wiernych: “Strach wielki ogarnął cały Kościół i wszystkich, którzy o tym słyszeli ” (Dz 5,11). Strach ten przyczynił się do wzrostu autorytetu nowej wspólnoty. Mamy tu do czynienia z pewną symetrią: Nawet dobre uczynki są napiętnowane przekleństwem grzechu. Ta symetria nie dokońca jest rozpoznana.

        Nowa religia natrafiła na opór Sanhedrynu. Zakazywano jej szerzenia. Żydzi nie odczytali jeszcze, że świat się zmienił i nowe wartości przebijają się do historii. Wystąpienie Gamaliela (Dz 5,33–42). Nota bene wystąpienie Gamaliela (Dz 5,33–42) zawiera błąd historyczny autora Łukasza  Czyni on aluzję do wystąpienia Teodasa (Dz 5,36), które będzie mieć miejsce dziesięć lat później. W obronie nowej nauki nie zatrzymało rodzącego się konfliktu wiary. Pismo Święte było przez Żydów zupełnie inaczej interpretowane. Do nowej religii potrzebna była iluminacja uczniów Jezusa. Oni byli naocznymi świadkami nowej nauki i mieli wsparcie w Duchu Świętym.

          Wśród nowych powołanych diakonów był Szczepan, który stał się pierwszym męczennikiem chrześcijańskim. W chwili konania wołał: “Widzę niebo otwarte i Syna Człowieczego, stojącego po prawicy Boga” (Dz 7,56), powołując się na słowa Jezusa wypowiedziane przed najwyższą Radą: “Ja jestem. Ujrzycie Syna Człowieczego, siedzącego po prawicy Wszechmocnego i nadchodzącego z obłokami niebieskimi” (Mk 14,62).

         W Dziejach Apostolskich Łukasz, który znał Pawła opisuje jego nawrócenie. Robi to w sposób przemyślany. Najpierw go oskarża: “Szaweł zaś zgadzał się na zabicie go”  (Dz 8,1), aby później opisać cudowne nawrócenia z woli Boga (Dz 9,1–31), który miał własny plan na niego:  “Idź – odpowiedział mu Pan – bo wybrałem sobie tego człowieka za narzędzie. On zaniesie imię moje do pogan i królów, i do synów Izraela” (Dz 9,15).

          Pytanie o naturę Wszechświata jest nadal aktualne. Natura wszechświata to temat złożony i wielowymiarowy, zależny od tego, jak na niego patrzymy. Fundamentalne pytanie, kto powołał Wszechświat do istnienia pozostaje w sferze dywagacji filozoficznych i teologicznych, i póki co, nie ma odpowiedzi konkretnych. Z czego Świat jest zbudowany, jaka jest jego struktura, cel? Z pytaniem wiążą się pojęcia przestrzeni i czasu. Czy rzeczywistość jest obiektywna, czy może jest tylko iluzją?

          Im bardziej nauka zagłębia się w mikro Świat tym bardziej ujawnia się jego natura, która jest rzeczywistością. Jest ona niezwykła. Ucieka od oglądu kataleptycznego. Zasady które obowiązują w rzeczywistości realnej tracą swoje znaczenie. Pojawiają się nowe okoliczności. Obowiązuje rachunek prawdopodobieństwa, nieoznaczoność. Świat wydaje się iluzoryczny wręcz bajkowy. Jak sen który staje się rzeczywistością. Czyżby Mikro Świat ujawniał Świat boski?

         Jak w śnie nie ma oporu. Ruch jest przepływem. Zasady mechaniki nie obowiązują. Zdarzenia są intencyjne.

          Sen jest pierwszym przymiarem świata nadprzyrodzonego. Rzeczywistość zamienia się w iluzję.

         Na tej platformie Stwórca stara się nawiązywać kontakt z człowiekiem i

przesyłać swoje koncepcje i swoją wolę.

            Trzeba zdać sobie sprawę, że pytania są stawiane post factum zdarzeń stwórczych i opierają się na pojęciach wprowadzanych po zaistnieniu Świata. Aby próba wyjaśnienia była udana trzeba koniecznie zdefiniować zastosowane pojęcia.

          Wszechświat składa się z materii, energii, przestrzeni i czasu, które są powiązane zgodnie z prawami fizyki. Podkładem, substancją bytów jest energia, która stała się podłożem zwanym materialnym.  Materia jest fenomenem, posiadającym określone właściwości, jak substancję, objętość kolor, zapach i inne. Materię, która ma odpowiednią wielkość można doświadczać zmysłami. Materia jest fizycznym budulcem rzeczywistości. Składa się z kwarków i leptonów.  Jednak w przestrzeni mikro (subatomowej) traci swe właściwości na rzecz natury falowej. To powoduje, że nie ma jednoznacznej odpowiedzi, czy Świat jest konkretnym, namacalnym fenomenem, czy iluzją. Można zadawać pytanie. Czy rzeczywistość jest obiektywna, czy może zależna od obserwatora (np. interpretacje kwantowe)? Czy Wszechświat ma cel i sens

          Niektórzy fizycy i filozofowie (np. Max Tegmark) sugerują, że wszechświat to struktura matematyczna – istnieje, ponieważ jest logicznie spójny. Równania matematyczne opisują i przewidują zjawiska w sposób niezwykle skuteczny. W różnych tradycjach religijnych wszechświat jest dziełem boskiego stwórcy, manifestacją absolutu lub cykliczną strukturą. W filozofii Wschodu (np. buddyzm, hinduizm) Wszechświat jest często postrzegany jako iluzja (maya) lub bezgraniczna świadomość.

          Logiczną wydaje się teza, że natura Wszechświata bierze się z natury Stwórcy (aby nie powoływać się na baśń braci Grimm z 1812 roku “Stoliczku nakryj się“). Teza ta suponuje, że pierwotną, bazową naturą Wszechświata jest energetyczne tchnienie Stwórcy. To moc, która pochodzi od Nieznanego, Nieogarnionego  Bytu, Absolutu.  Motywacja stwórcza może byc tylko przedmiotem rozważań filozoficznych i teologicznych. Obawiam się, że ludzkość nie znajdzie sensownej, pewnej odpowiedzi.

          Jak podają religie, Stwórca powołując Świat sam «wtopił» się w jego strukturę. Jak mówi Ewangelia Jana “Ja jestem w Ojcu, a Ojciec we Mnie (J 14,11); “Trwajcie we Mnie, a Ja w was” (J 15,4).

           Tajemnice Boga nie do końca są niedostępne dla wiernych. Trzeba tylko

na drodze życia dążyć do tego, aby być godnym królestwa Bożego.

         Nauka zauważyła, że im bardziej zagłębia się w mikro świat, tym bardziej ujawnia się dualistyczna natura rzeczywistości. Cząstki wykazują własności falowe, a fale dynamiczne (pęd)

          Można by powiedzieć, że nauka definiuje zasady, które same tłumaczą swoją zasadność. Czy słusznie?

          Zasada nieoznaczoności nie polega na tym, że „nie można znać jednocześnie dokładnego położenia i prędkości obiektu kwantowego”, ale raczej, że im dokładniej znamy jedno, tym mniej precyzyjnie możemy określić drugie. To wynika z natury falowej cząstek. “Prawdziwa logika naszego świata tkwi w rachunku prawdopodobieństwa (James Clark Maxwell).

Przykładem może być tłumaczenie dlaczego w kryształach atomy ciągle drgają.

Nawet w temperaturze zera absolutnego atomy mają tzw. energię zerową,

        Nauka definiuje zasady, które one same tłumaczą ich zasadność. Naukowa, swoista tautologia: “nie pije”, bo jestem niepijący. Przykładem może być zasada nieoznaczoności. Mówi ona, że  w przestrzeni subatomowej (kwantowej) nie można jednocześnie znać położenia i prędkość cząstki (elektronu).  Brak ruchu atomów w krysztale  można wytłumaczyć tą zasadą. Gdyby nie ruszałyby się, to znalibyśmy ich położenie i czas, a temu przeczy zasada nieoznaczoności.

“Prawdziwa logika naszego świata tkwi w rachunku prawdopodobieństwa (James Clark Maxwell). Nawet w temperaturze zera absolutnego atomy mają tzw. energię zerową,

          Niemal wszystkie wierzenia przekonują, że świadomość nie kończy się wraz z fizycznym rozkładem ciała. Nawet w warunkach ograniczenia zmysłów, takich jak brak wzroku czy słuchu, człowiek może nadal myśleć i mieć poczucie istnienia. Takim fenomenem jest Stwórca. Z głoszonego podobieństwa w osłonie biblijnej człowiek należy do tej samej natury. W filozofii idealistycznej, zwłaszcza u takich myślicieli jak Kartezjusz, pojawia się podobny wątek, gdzie umysł (myśl) uznawany jest za odrębny byt od ciała. Człowiek, podobnie jak Bóg, może być czymś więcej niż tylko sumą części ciała i materii. Może to odnosić się do idei, że duchowość i świadomość nie są ograniczone do fizycznej egzystencji.

          Badacze doszli do wniosku, że fizyczna śmierć ciała nie oznacza końca istnienia, a dowód na życie duszy po śmierci z punktu widzenia nauki udało się uzyskać dzięki podstawom fizyki kwantowej. Naukowcy przypuszczają, że po śmierci ciała dusza przechodzi na poziom kwantowy, co może wskazywać na nieśmiertelność człowieka. Badacze przedstawili ludzką świadomość jako „informacyjną istotę” w wymiarze kwantowym. Specyficznym magazynem duszy są specjalne mikrotubule oparte na związkach białkowych, które rozprzestrzeniają się we wszechświecie po śmierci człowieka. W związku z tym dusza może istnieć poza ludzkim ciałem. Eksperci zwrócili uwagę na fakt, że po klinicznej śmierci mózgu traci się informacje kwantowe, które mogą być warunkowo przyjęte za duszę. W wyniku działań reanimacyjnych tymczasowo utracona informacja może być przywrócona, a dusza „wrócić”. Istnienie świadomości na poziomie kwantowym wskazuje na to, że ludzie „są nieśmiertelni” – doszli do wniosku naukowcy-fizycy. Ta radykalna hipoteza otwiera wiele perspektyw dla dalszych badań nad fizyką kwantową i świadomością. Jeśli świadomość rzeczywiście może istnieć niezależnie od ciała fizycznego, może to radykalnie zmienić nasze rozumienie życia, śmierci i tego, co to znaczy być człowiekiem. Pojawiają się pytania o naturę świadomości, jak dokładnie jest ona połączona ze światem fizycznym, i co to oznacza dla naszego postrzegania rzeczywistości.

          Omawiane zagadnienie można poszerzyć o świadomość Stwórcy, w kategoriach ludzkich pojęć. Można uznać, że natura Boga jest podobna do natury ludzkiej: „Bóg stworzył człowieka na [obraz i] podobieństwo Boga” (Rdz 1,26–27; 5,1), choć podobieństwo w świadomości jest szerokie i zależne od kontekstu. Aby zrozumieć istotę świadomości, trzeba uporać się z pojęciami czasu i przestrzeni (miejsca). Przed powołaniem Świata do istnienia nie było ani czasu, ani przestrzeni. Te terminy (pojęcia) pojawiły się na skutek fenomenu stwórczego. Przestrzeń jest obszarem ograniczonym przez kontury bytów materialnych, a czas jest konsekwencją kolejności zdarzeń, które się wydarzyły (te pojęcia są zgodne z filozofią św. Augustyna czy św. Tomasza z Akwinu). Stwórca istniał poza stworzeniem Świata. Był poza czasem i miejscem. Jeżeli mózg ogarnia te abstrakcyjne pojęcia, może przybliżyć sobie pojęcia transcendencji, z zastrzeżeniem, że pojęcie świadomości pochodzi z ludzkiego rozeznania.

         Podobne wnioski wysuwają fizycy (według teorii Einsteina), według których czas nie jest absolutny, lecz stanowi wymiar powiązany z przestrzenią. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość są zdarzeniami jednoczesnymi. Liniowy upływ czasu jest konsekwencją stworzenia. Dla przestrzeni nadprzyrodzonej pojęcia czasu i miejsca nie mają zastosowania. Stwórca jest wszędzie i wysłuchuje jednocześnie wielu modlitw. Podobnie dusze ludzkie nie mają swojego umocowania w czasie i przestrzeni. Mówi się, że Niebo jest Stanem.

         Jeżeli czas i przestrzeń są bezwymiarowe, to Prawda która jest rzeczywistością musi być dostępna. O filozoficzno-metafizyczne podejściu do poznania wspominałem wielokrotnie używając pojęcia Stanu Prawdy. Ta koncepcja  brzmi jak idea wszechwiedzy lub absolutnego wglądu w boską przestrzeń metafizyczną.

          Ze Stanem Prawdy związany jest Stan Woli Stwórcy, w którym można odczytać (w natchnieniu) zamysły Stwórcy, własny los i przeznaczenie. Wszystko jest dostępne. Warunkiem dostępu jest bycie w idealnej harmonii z Stwórcą. Dlatego Kościół dąży swoimi naukami, aby każdy wierny miał czystą duszę i był w jedności z Bogiem.

           Powyższe tłumaczenie ucieka zdrowemu rozumowemu oglądowi. Człowiek istniejący w czasie i przestrzeni rzeczywistej odbiera inne bodźce. Można zaryzykować twierdzenie, że świat nadprzyrodzony jest dla człowieka zupełnie obcy. Brak ciała stwarza dyskomfort egzystencjalny. Zapewne po śmierci dusza ludzka przeżywa szok. Nadzieją jest obiecane Nowe Niebo i Nowa Ziemia. Być może, dusze otrzymają nowe cielesne okrycie i nowe zadania. Ta nadzieja stanowi ostateczną motywację do czerpania radości z życia na Ziemi i poszukiwania duchowego sensu w codziennym istnieniu.

          W zwykłym oglądzie, nie obarczonym już nabytą wiedzą można prowadzić badania wykorzystując wiedzę, inteligencję jak również intuicję, odczucia. Sama rzeczywistość jest pełna informacji poznawczych. Można  podziwiać piękno Świata i złożoność procesów których ludzkość może doświadczać. One sugerują, że nie mogą być one z przypadku. Zdarzenia takie, powodują głównie chaos, który nie obserwuje się nagminnie. Świat jest raczej uporządkowany, logicznie spójny. To suponuje, że Świat pojawił się według inteligentnego projektu. Za projektem musi istnieć jakaś Przyczyna Sprawcza, wysoka inteligencja, mądrość. Tu rodzi się pytanie skąd wzięła się taka Możność? Ludzkość nie ma odpowiedzi na takie pytanie. Pozostaje człowiekowi stwarzać różne idee, hipotezy. One mogą być nietrafione i sprzeczne z rozumowym oglądem.

           Hipotezy mogą być tak przewidujące i akceptowalne, że stają się przedmiotem wiary. Jeżeli założy się, że dopuszczalna jest ich wątpliwość, to taka wiara staje się wiarą zdrową, twórczą. Trzymanie się uparcie zapożyczonych idei, bez ich zrozumienia jest fundamentalizmem i świadczy o skromnym intelekcie. Nawet Ci, którzy zawierzyli idei muszą przepuścić ją przez rozum. W innym przypadku narażają się na śmieszność i nie akceptację. Dlatego od 40 lat staram się przekazać i opisywać tzw. «wiarę rozumną» nie umniejszając niczego co pochodzi z naturalnej wiary przekazywanej przez przodków i katechetów.

          W moim przypadku krytycyzm naukowy jedynie umocnił moją wiarę w istnienie Boga. Cała otoczka wiary to jedynie warstwa wizualna, estetyczna. Prawda wiary jest zarówno złożona, jak i prosta – wszystko zależy od zaangażowania w jej poszukiwanie.

           Dostrzegam również konieczność odświeżenia religii, aby pasowała do wymogów obecnego Świata. W obecnym kształcie oprócz walorów pozytywnych jest infantylna, za bardzo tkliwa, nieprawdziwa  – fałszywa.

           Prawda może nie być tak atrakcyjna jak jest malowana. Życie to ciągłe zmaganie się z przeciwnościami. Radość i szczęście można oczekiwać w wymiarze docelowym (eschatologicznym).

          Według definicji Bóg jest Bytem doskonałym, w tym Nieskończenie Dobry i Miłosierny. “Po czym Bóg rzekł do niego. Ja jestem Bóg wszechmocny”  (Rdz 35,11); “Czy jest coś, co byłoby niemożliwe dla Pana?” (Rdz 18,14) ;

          Uzbrojony taką tezą, jak zatem czytać w Biblii opisy temu przeczące, np. “Do niewiasty powiedział: «Obarczę cię niezmiernie wielkim trudem twej brzemienności, w bólu będziesz rodziła dzieci,” (Rdz 3,16); “Zejdźmy więc i pomieszajmy tam ich język, aby jeden nie rozumiał drugiego!” (Rdz 11,7). Ponadto Bóg pochwalił nieetyczny uczynek braci Józefa: “Wy niegdyś knuliście zło przeciwko mnie, Bóg jednak zamierzył to jako dobro” (Rdz 50,20). Pochwalił Żydówki, które okradły Egipcjan: “Każda bowiem kobieta pożyczy od swojej sąsiadki i od pani domu swego srebrnych i złotych naczyń oraz szat. Nałożycie to na synów i córki wasze i złupicie Egipcjan»” (Wj 3,22). Ponadto: “W czasie podróży w miejscu noclegu spotkał Pan Mojżesza i chciał go zabić” (Wj 4,24); ” O północy Pan pozabijał wszystko pierworodne Egiptu:” (Wj 12,29). Czy przytoczone przykłady nie przeczą idei Boga?

          Czytając literalnie tekst biblijny można dojść do wniosku do którego doszedł profesor Oxfordu Richard Dawkins w swojej książce “Bóg urojony” (wyd. CIS, Warszawa 2007). Takie odczytywanie współczesna hermeneutyka biblijna nazywa «fundamentalizmem biblijnym», który został przez Kościół odrzucony w dokumencie “Interpretacja Pisma Świętego w Kościele” 1993 r. Dokument został wydany przez Voctio w Warszawie.

           Na bazie postawionej tezy, którą uważam za klucz egzegetyczny Pisma Świętego należy odrzucić odczytane inwektywy, a skupić się na wyjaśnianiu dlaczego autorzy tak to ujęli.

             Aby to wyjaśnić, trzeba dokonać wieloaspektowej analizy i zapoznać się z mentalnością żydowską i warunkami jakie panowały w czasie redakcji Pisma Świętego. Kluczową rzeczą jest zrozumienie kontekstu historycznego i literackiego Biblii

          Biblia, szczególnie Stary Testament, została napisana w specyficznym kontekście kulturowym i historycznym, który różnił się od współczesnego sposobu myślenia. Mentalność starożytnych Żydów, jak i innych ludów Bliskiego Wschodu, była znacznie bardziej skoncentrowana na idei sprawiedliwości i porządku, gdzie kara za grzechy i przemoc były postrzegane jako część Bożego planu. Tego typu teksty biblijne często należy rozumieć nie dosłownie, ale raczej w kontekście, w którym były napisane, czyli w kontekście ówczesnego sposobu rozumienia Boga, sprawiedliwości i boskiego działania w historii.

          Współczesna hermeneutyka biblijna stawia na wieloaspektową interpretację. To oznacza, że nie należy czytać Pisma Świętego wyłącznie dosłownie, lecz uwzględniać różnorodne gatunki literackie, kontekst historyczny, społeczny i teologiczny. Jak napisałem. Współczesne podejścia do interpretacji Pisma Świętego (takie jak te wyrażone w dokumencie Kościoła z 1993 roku) odrzucają tzw. „fundamentalizm biblijny”, który zakłada, że każdy wers Pisma Świętego należy rozumieć dosłownie i nie uwzględnia innych warstw tekstu.

          Fragmenty, które przytoczyłem, mogą wydawać się sprzeczne z obrazem Boga miłosiernego. Jednak w tradycji judeochrześcijańskiej często interpretowane są one jako elementy Bożego działania w historii, które mają na celu wykazanie sprawiedliwości lub pokazanie, jak grzech ludzki prowadzi do cierpienia. W teologii jest też rozróżnienie między „karą” a „czystką moralną” (jak np. zagłada narodów, które miały oddać się bałwochwalstwu, np. Egipcjan w kontekście wyjścia Izraelitów z Egiptu).

          Historia Józefa, w której zło braci zostaje wykorzystane przez Boga w sposób, który prowadzi do dobra, jest typowym przykładem biblijnego przekonania, że Bóg działa w historii w sposób, który może wydawać się niejasny, ale ma swój wyższy cel. To także podkreślenie boskiej suwerenności – Bóg potrafi wyprowadzić dobro z tego, co z pozoru jest złem.

          Innym kluczowym zagadnieniem jest zrozumienie, jak połączyć w Biblii temat przemocy z tematem miłosierdzia. Warto zauważyć, że w Biblii przeplatają się różne obrazy Boga: z jednej strony jest On Bogiem sprawiedliwości, który czasem interweniuje w sposób surowy, z drugiej zaś strony jest pełen miłosierdzia, szczególnie w Nowym Testamencie, gdzie objawia się w Jezusie Chrystusie jako Bóg łaskawy i pełen miłości.

         Należy odrzucić dosłowne odczytywanie tekstów biblijnych i zamiast tego koncentrować się na wyjaśnieniu, dlaczego autorzy Pisma Świętego ujęli dane wydarzenia w taki, a nie inny sposób. Hermeneutyka biblijna zachęca do sięgania po kontekst kulturowy, językowy i historyczny, aby dostrzec głębsze znaczenia i uniknąć błędnych wniosków o naturze Boga.

          Trudne fragmenty biblijne, które przywołuję, rzeczywiście mogą być wyzwaniem, ale współczesna egzegeza daje nam narzędzia do lepszego zrozumienia tych tekstów w ich pierwotnym kontekście. Zamiast traktować je dosłownie, powinniśmy raczej patrzeć na nie w świetle całokształtu Pisma Świętego, w kontekście boskiej sprawiedliwości, Bożego planu zbawienia i tego, jak w Biblii realizuje się jego pełnia, zwłaszcza w Jezusie Chrystusie.

          Do religii można podchodzić na różne sposoby i mieć różne refleksje na jej temat, dotyczące jej roli w życiu jednostki i społeczeństwa. Wiele osób nie zastanawia się głębiej nad tym, w co wierzą. Żyją na autopilocie, w rytmie codziennych wydarzeń. Przyjęli wiarę od rodziców, zawierzyli im i katechezie. Chodzą do kościoła, starają się żyć przykładnie i nie napotykają większych trudności. W pewnym sensie można im zazdrościć tego spokoju.

          Ci, którzy czują potrzebę zrozumienia natury swojej wiary, tego, w co tak naprawdę wierzą, narażają się na liczne problemy i trudności związane z próbą jej zgłębienia. Stawiają sobie pytania, które nie dają im spokoju. Skąd pochodzi wiara? Czy przekazuje prawdy?

          Trzeba przyznać, że sam Stwórca nie ułatwia zrozumienia. Wiele tradycji religijnych, zwłaszcza tych opartych na świętych księgach, pełne są symboliki, która pozwala na różnorodne interpretacje. To z kolei prowadzi do podziałów i różnic w rozumieniu tego samego przesłania. Zrozumienie wymaga zaangażowania zarówno umysłu, jak i serca. Dopiero razem pozwalają one na stworzenie własnego obrazu wiary, ale pewności nie gwarantują. Pozostaje więc ciągła niepewność i wątpliwość.

          Od zarania dziejów sprytniejsi ludzie wykorzystywali wiarę do podporządkowania sobie innych. Wcześniej czy później wychodzą na jaw ich partykularne interesy oraz wypaczenie idei religijnych. Historia obfituje w przykłady, w których religia była narzędziem władzy i manipulacji. Z biegiem czasu prowadzi to do zniechęcenia wielu osób do wiary i sprzyja wzrostowi ateizmu.

          Prawdziwych, godnych zaufania nauczycieli wiary i duchowości, którym można oddać swoje zaufanie, jest niewielu. Brakuje autorytetów. Kiedy ludzie nie mają oparcia w prawdziwych liderach, zaczynają szukać prostych odpowiedzi, które mogą prowadzić do skrajnych postaw. Dodatkowo pojawia się idolatria oraz potrzeba sztucznych emocji. Tak rodzą się fanatycy.

          Wszyscy, którzy próbują zrozumieć swoje przekonania religijne, stają przed wieloma trudnymi pytaniami. To naturalne, że im głębiej próbuje się zgłębić temat, tym więcej wątpliwości się pojawia. W tym sensie wiara nie jest czymś, co łatwo i na zawsze można “posiąść” – jest to raczej proces, który wymaga nieustannego wysiłku, szukania i zadawania pytań.

          Przypominam sobie jak przebiegał mój własny ogląd i rozwój wiary. Wątpliwości pojawiały się już od dawna, ale z drugiej strony wewnętrzny głos podpowiadał, że należy brać pod uwagę to, co mówi nauka. Logiczna zasada skutku i przyczyny była decydująca. Świat musi mieć swoją przyczynę! To co realne, rzeczywiste, z możliwością doświadczenia musi pochodzić z przyczyny nadprzyrodzonej. Kogoś (Stwórcy) pochodzącego z zewnątrz istniejącego Świata. Jak wiadomo nie ma możliwości rozeznać kogoś będącego w wyższej hierarchii. To trzeba odpuścić, ale Stwórca pozostawia ślad swojej ingerencji (Opatrzności), a to można poddawać ocenie, interpretacji, badaniom. Taki sposób myślenia zachęcił mnie do trudu poszukiwania Prawdy. Wiem, że mam naturalne ograniczenia poznawcze, ale dla mnie każde zrozumienie, nawet najmniejszego niuansu Prawdy jest cenne. Za istnieniem Stwórcy przemawia piękno i logiczność Świata. Taki ład i porządek nie może być dziełem przypadku. W to nie wierzę.

           Po studiach teologiczny, uzbrojony w narzędzia  poznawcze musiałem dokonać pierwszej wstępnej selekcji wiedzy, która rażąco sprzeciwiała się oglądowi rozumowego.

            Zdecydowanie odrzuciłem istnienie samodzielnych bytów anielskich, w tym szatana, uznając je za wymysł mitologiczny.

            Stwórcę nie podejrzewam, że może przyczyniać się do kwestionowania własnych praw. Dlatego do cudów podchodzę bardzo ostrożnie i z  wielkim krytycyzmem. Mam własny pogląd na temat zdarzeń cudownych i mogę je wyliczać, ale bardzo podoba mi się określenie, że one są znakami wyrażającymi zamysły Stwórcy.

          Za istnieniem Stwórcy przemawia piękno świata. Jest on projektem niemal doskonałym. Wzajemne powiązania i zależności świadczą o kunszcie Projektanta. Energia, która jest stwórcza, działa od najgłębszych zakamarków przestrzeni aż po sam kosmos. Przypadek natomiast rodzi chaos. Porządkowanie go jest dowodem, że Stwórca ciągle działa i nieprzerwanie podtrzymuje istnienie świata. 

          Trudno nie podziwiać zamysłu stwórczego. Od podziwu zaczyna się miłość i uwielbienie.

          Czas trwania niewoli w Egipcie Księga Wyjścia wspomina o 430 latach, a w Księdze Rodzaju 400 lat. Różnica między 430 a 400 latami wynika z różnych sposobów liczenia okresu niewoli Izraelitów w Egipcie.  Teksty mogły powstać w różnych tradycjach i przekazach, co wpłynęło na liczbę lat.  Może autorom chodziło o interpretacji czasu (długiego) ich pobytu i niewoli.

          Księga Ezechiela podaje,  że “Syn nie poniesie winy ojca, a ojciec winy syna”  (Ez 18,20), a Księga Wyjścia ujawnia: “Bóg mówi, że kara spada na trzecie i czwarte pokolenie” (Wj 20,5). Księga Ezechiela  podkreśla indywidualną odpowiedzialność moralną – każdy odpowiada za swoje czyny. Natomiast Księga Wyjścia odnosi się do konsekwencji grzechu, które mogą mieć wpływ na kolejne pokolenia, ale nie oznacza to przenoszenia winy w sensie odpowiedzialności osobistej. 

          U Ewangelisty Marka  Jezus pozwala zabrać laskę.  (Mk 6,8), a u Mateusza i Łukasza Jezus mówi, by nie brać laski. (Mt 10,9; Łk 9,3). Tę interesująca różnice można na kilka sposobów. Każdy ewangelista miał nieco inną perspektywę i akcentował inne aspekty nauczania Jezusa. Marek mógł podkreślić praktyczny aspekt podróży (laska jako wsparcie dla pielgrzymów), podczas gdy Mateusz i Łukasz zwrócili uwagę na całkowitą zależność od Bożej opatrzności.  W starożytności laska mogła oznaczać zarówno wsparcie, jak i atrybut wędrowca lub proroka. Może Mateusz i Łukasz uznali, że Jezus chciał, aby apostołowie byli zupełnie wolni od materialnych środków. 

Niektórzy bibliści sugerują, że w różnych rękopisach mogło dojść do nieco odmiennego przekazu, albo że Jezus mówił o «niebraniu dodatkowej» laski, a nie o całkowitym jej braku. Marek często przedstawia Jezusa w bardziej dynamiczny sposób, jako działającego proroka, co może tłumaczyć, dlaczego pozwala na zabranie laski. Mateusz i Łukasz natomiast podkreślają radykalizm ubóstwa i zaufanie Bogu. Ewangelie nie są dosłownymi kronikami, lecz teologicznymi opowieściami, które mogą różnić się w szczegółach, zachowując jednak główne przesłanie.

          W ewangeliach w przekładzie greckim w modlitwie Pańskiej użyto różnych słów odnoszących się do pojęcia winy: « Hamartia» (u Łukasza) i « Opheilema» (u Mateusza).

«Hamartia      to błąd lub wada prowadząca do upadku, podkreśla bardziej naturę błędu

«Opheilema»  to dług lub grzech jako zobowiązanie do spłaty jako konieczność odpłaty za przewinienie.

W przekładzie współczesnym katechezy odnosi się  do wersetu: “i odpuść nam nasze winy“.

            Wspomniane niezgodności można próbować tłumaczyć kontekstem kulturowym, różnymi tradycjami przekazu, tłumaczeniami czy intencją autorów.

            Według Biblii Anioły to byty zbawione własnej woli. Jak wytłumaczyć ich upadłość?  Według współczesnych opinii anioły to relikt starych religii, zapożyczony do religii judeo chrześcijańskiej. Jeżeli są doświadczane to albo są obiektami wirtualnymi (funkcjonały), albo inne spełniające boską posługę. Mogą to być dusze zmarłych, albo istoty ziemskie powołane do tej posługi. Ja sam doświadczyłem ich obecność.

          Wszystkie opisane niezgodności potwierdzają, że Pismo Święte zostało napisane przez ludzi obdarzonych wszystkimi cechami ludzkiej niedoskonałości. Autorzy działali pod natchnieniem, co nie oznacza, że byli wolni od błędów. Natura ludzka jest ułomna i podatna na przekłamania, a głos Boży może być różnie odczytywany.  Nie umniejsza to jednak roli Księgi, która zawiera przekaz doktryny religii monoteistycznej, głoszącej największą Prawdę – istnienie Stwórcy. Jest On Jedyny, Niepowtarzalny, Nieogarniony ludzkim umysłem. My, jako Jego stworzenia, powinniśmy docenić dar istnienia, możliwość zachowania wolnej woli i radować się obietnicą wieczności.  Stwórca nauczył nas miłości – to przesłanie powinno rozbrzmiewać w czasie i przestrzeni.

          Biblia  zawiera pewne niezgodności. Mogą one wynikać z różnic w stylu pisania, przekazach ustnych, celach teologicznych autorów lub tłumaczeniach.

          W Ewangelii Mateusza Jezus po zmartwychwstaniu zobaczył Marię Magdalenę i drugą Marię (Mt 28,1–10), U Marka tylko Magdalenę (M 19,9).  U Łukasza Marię Magdalenę, Joannę i Marię, matkę Jakuba (Łk 24,10). U Jana tylko Marię (J 20,14–18). Ewangeliści Mateusz i Łukasz inaczej przedstawiają rodowód Jezusa. Mateusz prowadzi linię genealogiczną przez Józefa, syna Jakuba. Łukasz prowadzi ją przez Józefa, syna Helego. Możliwe wyjaśnienia: jedna genealogia jest biologiczna, a druga prawna (np. linia Maryi lub adopcyjna Józefa).

           Liczba zwierząt zabrana do Arki Noego W Księdze Rodzaju pisze po jednej parze każdego gatunku. (Rdz 6,19–20), a w 7,2–3 po siedem par zwierząt czystych i jedną parę nieczystych. Oba wersety pochodzą z tradycji proroctwa wstecznego i mogą, przez dawne dzieje (tysiące lat)  być różnie odczytane i przekazane.

           Śmierć Judasza inaczej opisuje Mateusz: powiesił się, a kapłani kupili Pole Garncarza. (czyt. Mt 27,3–8) a w Dziejach Apostolskich: “spadł i jego wnętrzności się rozlały” (Dz 1,18). Informacje pochodzą od różnych świadków i mogą nie być rzetelne.

           W Księdze Rodzaju “Bóg wystawił Abrahama na próbę” (Rdz 22,1), a w Liścia Jakuba napisane jest “Bóg nikogo nie kusi.” (Jb 1,13).

Pozorna sprzeczność. Kluczowe jest zrozumienie kontekstu i znaczenia użytych pojęć. We fragmencie Rdz 21,1 chodzi o próbę wiary Abrahama. Bóg nie kusi człowieka w sensie zachęcania go do grzechu – to wynika z ludzkich pożądliwości i grzeszności. Próba (test wiary) i pokusa (zachęta do grzechu) to dwa różne pojęcia. Bóg może poddawać ludzi próbom, by umocnić ich wiarę, ale nigdy nie kusi do złego.

          Czy prawo Boże jest niezmienne? U Mateusza Jezus mówi: “Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić” (Mt 5,17–18). W Liście do hebrajczyków: “zostaje przeto usunięte poprzednie Prawo z powodu swej słabości i nieużyteczności” (Hb  7,18–19).  Jezus był rewolucjonistą w przekazywaniu Bożych praw, które nie zostały poprawnie odczytane przez hagiografów. Stara się je  przekazać według  nowej rzeczywistości chrześcijańskiej.  Chrześcijaństwo nie traktuje Prawa w sposób statyczny, lecz jako część większego planu Bożego, rozwijającego się przez historię zbawienia.

          W Księdze Wyjścia pisze:  “Nie zabijaj”  (Wj 20,13), a W I Księdze Samuela: Bóg nakazuje Saulowi wymordować Amalekitów, w tym kobiety i dzieci. (I Sm 15,3 ). To zestawienie dwóch fragmentów Biblii rzeczywiście wydaje się sprzeczne na pierwszy rzut oka. Przykazanie „Nie zabijaj” (Wj 20,13) jest jednym z fundamentalnych nakazów Dekalogu, podczas gdy w 1 Sm 15,3 Bóg nakazuje Saulowi zgładzenie Amalekitów, co obejmuje także kobiety i dzieci.  Istnieje kilka sposobów interpretacji tej pozornej sprzeczności.

Przykazanie „Nie zabijaj” w oryginalnym hebrajskim odnosi się do morderstwa, czyli zabójstwa bezprawnego, a nie do wszystkich form pozbawienia życia. Natomiast działania wojenne w starożytnym Izraelu były postrzegane inaczej, szczególnie w kontekście Bożego sądu nad narodami.  W czasach starożytnych wojny miały charakter totalny, a Amalekici byli przedstawiani jako wróg, który wielokrotnie zagrażał Izraelowi. W tekstach biblijnych często pojawiają się opisy „wojny poświęcenia” (herem), w której całkowite wyniszczenie narodu miało być formą Bożego sądu.  Niektórzy bibliści sugerują, że opowieści o zniszczeniu całych narodów mogą mieć charakter hiperboliczny, czyli przesadny, co było częstym zabiegiem literackim w starożytnym Bliskim Wschodzie. W rzeczywistości mogło chodzić o pokonanie i podporządkowanie Amalekitów, a nie ich całkowitą eksterminację.  W perspektywie Nowego Testamentu, nauki Jezusa (np. Kazanie na Górze) kładą nacisk na miłość i przebaczenie, co skłania chrześcijan do interpretowania Starego Testamentu w nowym świetle. Niektórzy uważają, że tego typu fragmenty należy rozumieć jako wyraz starotestamentowego pojmowania Boga, które stopniowo ewoluowało. 

          U Ewangelii Mateusza autor pisze, że dwóch opętanych zostało wygnanych do świń w krainie Gadareńczyków (Mt 8,28–34), a u Marka i Łukasza jeden opętany w krainie Gerazeńczyków.   (Mk 5,1–20; Łk 8,26–39). Różnica między opisami tego wydarzenia w Ewangeliach Mateusza, Marka i Łukasza jest przykładem wariantów narracyjnych w Ewangeliach synoptycznych. Mateusz wspomina dwóch opętanych, natomiast Marek i Łukasz skupiają się tylko na jednym. Możliwe wyjaśnienia tej różnicy to: 

   – Mateusz mógł uwzględnić drugiego opętanego, którego Marek i Łukasz pominęli, koncentrując się na tym bardziej znaczącym.

   – Marek i Łukasz mogli upraszczać narrację dla swoich czytelników, wybierając jednego kluczowego bohatera. 

Mateusz mówi o krainie «Gadareńczyków», natomiast Marek i Łukasz o «Gerazeńczykach». Różnica ta może wynikać z:

   – Tradycji rękopiśmiennych – niektóre manuskrypty różnią się w zapisie nazw.

   – Geografii – Gadara i Geraza to różne miasta w Dekapolu, ale obie miejscowości mogły odnosić się do szerszego regionu. Geraza leżała dalej od Jeziora Galilejskiego, co sugeruje, że mogło chodzić o obszar w pobliżu Gadary, a nazwa mogła być używana zamiennie. 

Te różnice nie zmieniają istoty przekazu – Jezus ma władzę nad złymi duchami. Można je tłumaczyć odmiennymi perspektywami ewangelistów oraz różnymi źródłami, którymi się posługiwali.

          W Piśmie Świętym termin “zazdrość” w odniesieniu do Boga nie oznacza ludzkiej zawiści czy złej intencji, ale raczej gorliwą troskę o wierność i relację z ludem. W kontekście biblijnym zazdrość Boga jest wyrazem Jego miłości i sprawiedliwości – Bóg pragnie, aby człowiek był Mu wierny i nie oddawał czci innym bóstwom.  Ludzkie uczucia zazdrości często prowadzą do grzechu, podczas gdy „zazdrość” Boga ma charakter czysty i wynika z Jego świętości.  Każde słowo może mieć różny wydźwięk i dlatego trzeba ważyć użyte słowa, aby dokładnie wyrazić to, co ma się do przekazania. Na różnych znaczeniach słów bez przerwy jawią się konflikty i nie porozumienia.

          W Księdze Kapłańskiej w wersecie: “Kiedy będziecie wchodzić do Namiotu Spotkania, ty i synowie twoi, nie będziecie pić wina ani sycery, abyście nie pomarli!” (Kpł 10,9) znajduje się zakaz picia wina przez kapłanów podczas pełnienia służby w Namiocie Spotkania. Chodzi o to, by kapłani zachowali pełną czujność i świętość w czasie swoich obowiązków. Byli oni odpowiedzialni za ofiary i rytuały, które miały bezpośredni kontakt z Bożą obecnością, dlatego ich postawa musiała być absolutnie niezmącona. W liturgii chrześcijańskiej natomiast, wino ma głębokie znaczenie symboliczne i teologiczne. W Eucharystii, spożywane wino nie jest już związane z codziennym, zwykłym piciem, lecz z sakramentalnym i mistycznym uczestnictwem w ciele i krwi Chrystusa. Wino, które jest używane w Mszy Świętej, symbolizuje Krew Jezusa przelaną na Krzyżu dla zbawienia ludzi. Zatem, chociaż kapłani w Starym Testamencie nie mogli pić wina podczas pełnienia swoich obowiązków w Namiocie Spotkania, w liturgii chrześcijańskiej wino ma charakter sakramentalny i jest elementem kultu, który ma na celu uobecnienie ofiary Chrystusa. To zestawienie pokazuje, jak w tradycji chrześcijańskiej zmienia się rozumienie wina w kontekście religijnym. W Starym Testamencie wino było zabronione kapłanom, aby nie rozproszyli się w trakcie sprawowania świętych obrzędów, natomiast w Nowym Testamencie, w Eucharystii, wino staje się nośnikiem zbawczej mocy Chrystusa.

          W tej samej Księdze znajduje się zakaz poślubiania siostry swojej żony za jej życia, aby „nie wzbudzać niezgody”: “Nie będziesz brał kobiety razem z jej siostrą, aby odsłonić jej nagość za życia tamtej, byłoby to sposobnością do niezgody”  Kpł 18,18). Natomiast historia Jakuba, Lei i Racheli opisana w Księdze Rodzaju  nie zawiera żadnego wyraźnego potępienia tej sytuacji.   Można to tłumaczyć, że – historia Jakuba wydarzyła się przed nadaniem Prawa Mojżeszowego, więc ówczesne normy mogły być inne. Podobnie jak wielożeństwo było tolerowane w czasach patriarchów, ale później ograniczane.  Ponadto Jakub został oszukany przez Labana, co sprawiło, że poślubił Leę, mimo że pierwotnie chciał tylko Racheli. Można to traktować jako sytuację wymuszoną, a nie intencjonalne złamanie przyszłego prawa.  Biblia nie zawsze komentuje moralną ocenę wydarzeń, czasem po prostu opisuje je. Możliwe, że napięcia między Leą a Rachelą (które są wyraźnie opisane) same w sobie pokazują, dlaczego później takie małżeństwa były zakazane. 

          Biblia zawiera wiele tematów, w których można znaleźć pozornie przeciwstawne stanowiska. Często wynika to z kontekstu historycznego, literackiego lub teologicznego.

          Czy zbawieni będziemy przez wiarę, czy przez uczynki? W Liście do Efezjan pisze: “Łaską bowiem jesteście zbawieni przez wiarę, i to nie z was: Boży to dar; nie z uczynków, aby się kto nie chlubił” (Ef 2,8-9).  W Liście Jakuba pisze: “Tak też i wiara, jeżeli nie byłaby połączona z uczynkami, martwa jest sama w sobie” (Jk 2,17).  Bowiem wiara prowadzi do uczynków jako jej owocu.

          Czy Prawo Mojżeszowe: nadal obowiązuje czy jest zniesione? W Ewangelii Mateusza pisze o słowach Jezusa: “Nie mniemajcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków; nie przyszedłem znieść, ale wypełnić” (Mt 5,17).  Natomiast w Liście do Rzymian: “Nie jesteście pod zakonem, lecz pod łaską” (Rz 6,14).  Wytłumaczeniem jest, że Jezus wypełnił Prawo, a chrześcijanie żyją według nowego przymierza.

          Jaki jest Bóg? miłosierny czy karzący?  Psalm przekazuje: “Pan jest miłosierny i łaskawy, nieskory do gniewu i bardzo łagodny” (Ps 103,8).  Inny psalm mówi: “Bóg jest sprawiedliwym sędzią, Bogiem, który codziennie gniew okazuje” (Ps 7,12). Można to ująć słowami. Bóg jest zarówno miłosierny, jak i sprawiedliwy – przebacza, ale też wymierza sprawiedliwość.

          Czy człowiek jest wolny, czy podlega przeznaczeniu? W Księdze Powtórzonego Prawa jest odpowiedź. “Kładę przed wami życie i śmierć, błogosławieństwo i przekleństwo; wybierz więc życie” (Pwt 30,19).  W Liście do Rzymian pisze: “Bo tych, których od wieków poznał, tych też przeznaczył” (Rz 8,29).  Jak można to wytłumaczyć?  Boża suwerenność i wolna wola człowieka współistnieją w tajemniczy sposób.

          Warto pamiętać, że Biblia nie jest jednolitym dziełem, lecz zbiorem różnych ksiąg, które powstawały przez długi czas i w różnych kontekstach kulturowych, teologicznych i historycznych. “Sprzeczności” mogą wynikać z różnych poziomów redakcyjnych lub literackich, które przeplatają się w biblijnych tekstach. Dwugłosowe podejście niekoniecznie musi być sprzeczne.

Biblia często przedstawia różne perspektywy, które mogą się wydawać sprzeczne, ale zazwyczaj można je pogodzić, analizując kontekst i głębsze znaczenie tekstu.

           Może być raczej sposobem, w jaki tradycja biblijna stara się wyrazić zarówno bliskość Boga, jak i Jego nieosiągalność dla ludzkich zmysłów, co w połączeniu z resztą Pisma może prowadzić do pełniejszego zrozumienia boskiej natury.