Papież Paweł VI (1897–1978)

          21 czerwca  1963 r. wybrano papieża, który przyjął imię Paweł VI. Można powiedzieć, że Giovanni Battista Montini był bardzo dobrze przygotowany do roli papieża. Był człowiekiem skromnym, wykształconym, znający kilka języków obcych, trochę nieśmiały, dystyngowany i elegancki. W czasie uroczystej koronacji wygłosił alokucję w dziewięciu językach.

          Po Janie XXIII przyszło mu kontynuować dzieło poprzednika, rozpoczęty sobór.  Od początku  pontyfikatu Paweł VI wszedł dynamicznie do nowych zadań. Dbał aby reforma soborowa nie wymknęła się spod jego kontroli. Sprzedał tiarę arcybiskupowi Nowego Jorku, potrójną koronę, znak zwierzchności nad całym światem. Pieniądze przekazał na rzecz ubogich. Uprościł w swym przepychu ceremoniał jaki obowiązywał na dworze papieskim (np. audiencję). Zlikwidował przywileje szlachty rzymskiej na dworze papieskim. Umocnił pozycję biskupów, czyniąc ich prawdziwymi współpracownikami, nie zaś wykonawcami jego woli. To posunięcie było wyraźnym akcentem do zbliżenia się do Kościoła prawosławnego. Uznał historyczną odpowiedzialność za rozpad wspólnoty chrześcijańskiej i prosił o wybaczenie krzywd wyrządzonych przez jego poprzedników. Wprowadził tylko jednogodzinny post eucharystyczny. Założył stały diakonat dla świeckich, w tym dla żonatych.

          Na obrady soboru zaprosił  13 świeckich katolików i 65 różnowierców jako obserwatorów. Zwolnił ojców soboru od dochowania tajemnicy obrad. Był jednak wyjątek. Zabronił ogłaszać wyniki sympozjum teologicznego z dnia 11 czerwca 1966 r. ze względu na ogromne rozbieżności wśród teologów[1]. Paweł VI  zniósł Indeks ksiąg zakazanych.

          Papież Paweł VI rozpoczął międzynarodowe pielgrzymki. Odwiedził Jerozolimę, Bombaj, Nowy Jork, Fatimę, Bogotę, Genewę, Afrykę i Daleki Wschód.

          W Jerozolimie spotkał się z prawosławnym patriarchą i wymienili pocałunek pokoju. Zniesiono wzajemne ekskomuniki z roku 1054 obu Kościołów. Uporządkował relację między prymatem papieskim a biskupami. Przydzielił funkcje dla synodu, episkopatu i kolegiaty. Kolegialna władza episkopatu sprawowana może być jedynie z udziałem papieża. Wprowadził reformę liturgii. Dowartościował wiernych nazywając ich „ludem Bożym”.

          Przez to, że nie potępiał komunizmu mógł nawiązać szereg kontaktów z krajami z obozu socjalistycznego (Węgry, Czechosłowacja, Jugosławia,…).

          Znamienna dla tego papieża była encyklika Populorum progressio w której było odniesienie się do „teologii wyzwolenia”, która rodziła się w Ameryce Łacińskiej.

          Od 1968 roku zaznacza się spadek popularności papieża. W encyklice Humanae Vitae odrzucał stosowanie środków antykoncepcyjnych i aborcję. Tym samym uznał za niezgodne z nauką katolicką związki pozamałżeńskie i kontakty homoseksualne; masturbację uważał za ciężki grzech. W deklaracji Persona Humana za dopuszczalne uznał jedynie współżycie w małżeństwie. W encyklice Sacerdotalis kategorycznie odrzucił postulaty żądające zniesienia celibatu i wprowadzenia kapłaństwa kobiet. Stanowisko jego krytykowane i nie przyniosło mu splendoru. Jego wtrącanie się do parlamentarnego prawa rozwodowego rozbudziły dyskusje o kompetencji papieża. Również dziwna zmiana, wprowadzona w związku z obchodami Roku Świętego 1975, nie spotkała się z poparciem. Mowa o „błogosławieństwie listowym”. Należało wypełnić formularz i przesłać go do Watykanu, by otrzymać pocztą papieskie błogosławieństwo – 2000 lirów na zwykłym papierze, za 3000 lirów na welinie![2].

          Niewątpliwie Paweł VI był odważnym i dzielnym człowiekiem. Gdy uprowadzono samolot Lufthansy, chciał uwolnić zakładników, oddając się w ręce terrorystów. Gdy porwano włoskiego polityka chrześcijańsko-demokratycznego Aldo Moro  robił wszystko, aby uwolnić przyjaciela.

          Paweł VI zmarł 6 sierpnia 1978 w Castel Gandolfo. Jan Paweł II otworzył proces beatyfikacyjny Pawła VI 11 maja 1993. Został on jednak wstrzymany, głównie ze względu na fakty ujawnione w książce ks. Luigiego Villa Paweł VI błogosławiony?.