Podobnie jak starsze religie monoteistyczne (judaizm, chrześcijaństwo) islam głosi istnienie jedynego Boga (Allaha). Wierzy w zmartwychwstanie ciał, ostateczną realizację zamysłu Boga. Podobnie jak religie bratnie wierzy w istnienie aniołów i szatana[1]. Korzysta również z pięknych opisów obrazowych o: piękności raju, udręk piekielnych, raju niebiańskiego: Będą podawać wyborne wina w czaszach rozmaitego kształtu (Koran).

          Podobnie jak starsze religie narzuca warunki zbawienia, w tym: pięciokrotna codzienna modlitwa, ścisły post w miesiącu Ramadan[2], jałmużna, pielgrzymka do Mekki przynajmniej raz w życiu. Do obowiązków w życiu społecznym należy święta wojna (dżihad), czyli obowiązek walki o prymat Koranu nad całym świecie. Walka ta ma charakter duchowy[3]: Ci którzy nie zechcą wierzyć w prawdy przez nas ogłaszane, będą w płomieniach pogrążeni: skóra ich zaledwie pożarta od ognia odnowi się, aby była na nowo pastwą męczarni. Zachęca: Nie wstrzymujcie się od prześladowania niewiernych (Koran IV, 100 i 104).

          Podkreśla obowiązek posłuszeństwa Prorokowi i Kalifom, z drugiej strony przywódca ma obowiązek konsultowania się z wiernymi.

          Kładzie nacisk na totalne zaufane Bogu i zdanie się na Jego wolę. Wola ludzka nie jest tak wyeksponowana jak w chrześcijaństwie.

          Mahomet bronił swojej koncepcji religijnej powołując się na własne objawienie. Nie przyjmował żadnych uwag krytycznych. Zarzucał adwersarzom, że sfałszowali swoje święte księgi. Kto nie wierzy: w Boga, Aniołów, Koran i w dzień Sądu pogrążony jest w zaślepieniu (Koran IV,134).

          Wierzy w Boga karzącego.

          W przypisach życia: Bóg ci zaleca, abyś dzieląc swój majątek między swe dzieci, synom dwa razy tyle dawał, co dajesz córkom (Koran).

          Mężczyźni mają pierwszeństwo przed kobietami. Żony powinny być posłuszne,…, mężowie doznający ich nieposłuszeństwa, mogą je karać, zostawić w osobnych łożach, a nawet bić je (Koran).

          Islam podobnie dyscyplinuje wiernych, jak kościół katolicki: Kto jest posłuszny Prorokowi, ten jest posłuszny Bogu.

          W pewnym sensie Koran stanowi niemal wierne odbicie ksiąg świętych, zwłaszcza zaś Starego Testamentu.

          Kult islamu jest nieskomplikowany, odrzuca wizerunki i nie uznaje muzyki. Piątek jest dniem świętym. 

          Mistyka muzułmańska (sufizm) prawdopodobnie ma wiele elementów mistyki uniwersalnej, występującej zawsze we wszystkich okresach, kulturach i religiach.