Fizyka kwantowa dotyka zjawisk, które uciekają oglądowi prostego zrozumienia Boga i Jego dzieła  – Świata. Podobnie jest z teologią. Wykorzystuje ona ludzkie pojęcia, które też nie są jasne. Obie te nauki mają coś wspólnego ze sobą i warto prowadzić dyskurs uwzględniając je obie.                  

          Mechanika kwantowa oferuje inspirujące analogie, które mogą poszerzyć rozumienie pojęć duchowych. Być może sugeruje, że rzeczywistość jest bardziej skomplikowana i subtelna, niż nam się wydaje, a nauka i duchowość mogą się wzajemnie inspirować, zbliżając nas do większego zrozumienia zarówno świata fizycznego, jak i wymiaru transcendentnego.

          Fizyka kwantowa odkrywa zjawiska, które mogą przypominać koncepcje duchowe – choć sama pozostaje neutralna w kwestiach wiary, jej paradoksy i zjawiska mogą inspirować duchowe interpretacje.

Splątanie kwantowe:

          Zjawisko splątania kwantowego, gdzie dwie cząstki zachowują wspólne właściwości mimo dużych odległości, może symbolizować duchową jedność wszystkiego, co istnieje. W pewnych tradycjach religijnych, zwłaszcza w mistycyzmie, jest idea, że każda część stworzenia jest powiązana ze sobą w sposób nierozerwalny, tak jak dusze są splecione w Bożym zamyśle. Można zatem wyobrazić sobie, że splątanie kwantowe na poziomie fizycznym jest odbiciem tej jedności na poziomie duchowym.

Tunelowania kwantowe:

          Zjawisko tunelowania kwantowego, w którym cząstka ma możliwość przejścia przez barierę teoretycznie nieprzekraczalną, można porównać do idei cudów lub przekraczania ludzkich ograniczeń dzięki wierze. W duchowości i wierzeniach religijnych, cuda są momentami, w których fizyczne ograniczenia zostają przezwyciężone, na przykład przez Bożą interwencję lub wyjątkową moc wiary.

Dualizm korpuskularno-falowy:

          Cząstki subatomowe, takie jak fotony i elektrony, mogą zachowywać się zarówno jak fale, jak i jak cząstki, w zależności od tego, jak są obserwowane. Ten dualizm sugeruje, że rzeczywistość może mieć różne aspekty w zależności od naszej percepcji i kontekstu. W duchowości można to porównać do idei, że rzeczywistość ma wielowarstwową naturę, której pełne zrozumienie wymaga bardziej wszechstronnego podejścia. Na poziomie metafizycznym może to nawiązywać do koncepcji duchowej wielości rzeczywistości, gdzie różne aspekty rzeczy współistnieją i wzajemnie się przenikają.

Nieoznaczoność Heisenberga:

          Zasada nieoznaczoności mówi, że nie da się jednocześnie dokładnie określić zarówno położenia, jak i pędu cząstki. Jest to pewne ograniczenie wiedzy, które pojawia się na poziomie kwantowym. W duchowości można to traktować jako symboliczne przypomnienie o ograniczoności ludzkiego poznania oraz o tym, że pełna wiedza o wszechświecie, czy nawet o Bogu, może być poza naszym zasięgiem. Nieoznaczoność może sugerować, że pewne aspekty rzeczywistości są z natury tajemnicze i niemożliwe do poznania w pełni, co jest koncepcją często spotykaną w religii i mistycyzmie.

Kolaps funkcji falowej:

          To koncepcja w mechanice kwantowej, która opisuje ujawnienie się nieokreślonego, probabilistycznego stanu cząstki do jednego, konkretnego w czasie obserwacji lub pomiaru. Kolaps funkcji falowej, który następuje podczas pomiaru, sugeruje, że akt obserwacji jest kluczowy dla ustalenia “rzeczywistości” cząstki. W kontekście duchowym można to porównać do idei, że świadomość, obserwacja lub intencja może wpływać na rzeczywistość. W wielu systemach filozoficznych i religijnych świadomość jest uważana za siłę twórczą, która współkształtuje rzeczywistość.

Superpozycja:

          Superpozycja opisuje stan, w którym cząstka może znajdować się w wielu miejscach jednocześnie, aż do momentu jej obserwacji. W kontekście duchowym lub filozoficznym można to interpretować jako metaforę różnych potencjalnych możliwości lub równoległych rzeczywistości, które istnieją równocześnie. Może być to inspiracją do refleksji nad wolną wolą i przeznaczeniem – rzeczywistość może mieć wiele potencjalnych ścieżek, które stają się faktem dopiero wtedy, gdy podejmujemy konkretne decyzje.

Próżnia kwantowa (fluktuacje próżni):

          W mechanice kwantowej próżnia nie jest “pustką”, ale raczej tętniącym energią polem, z którego spontanicznie powstają i zanikają cząstki. Można to interpretować jako sugestię, że nawet pozorna pustka ma w sobie potencjał stworzenia i zawiera w sobie potencjalność wszystkiego, co może się wydarzyć. W duchowości można to porównać do idei, że istnienie wywodzi się z Boskiej esencji, w której tkwią wszelkie możliwości.

Czas w mechanice kwantowej:

          Czas w teorii kwantowej funkcjonuje inaczej niż w naszym codziennym doświadczeniu. Niektóre interpretacje sugerują, że czas jest względny, a zjawiska kwantowe mogą zachodzić zarówno “w przód”, jak i “w tył” w czasie. Z perspektywy duchowej można to odnieść do koncepcji, że czas w rzeczywistości nie jest liniowy i że przeszłość, teraźniejszość i przyszłość mogą być częścią jednej wielkiej, jednoczesnej całości – podobnie jak to jest ujmowane w wielu tradycjach mistycznych, gdzie czas jest często postrzegany jako iluzoryczny.

          Nauka i duchowość mogą współistnieć jako różne sposoby rozumienia rzeczywistości, które nie muszą się wykluczać, lecz mogą się wzajemnie dopełniać, inspirując poszukiwania głębszego sensu istnienia.

          Wiele osób zauważa, że w życiu, zarówno na poziomie codziennym, jak i w bardziej fundamentalnych kwestiach egzystencjalnych i naukowych  towarzyszą nam od zawsze wszelakie tajemnice. Pojawiają się one w pytaniach o transcendencję, o to, co znajduje się poza naszym zrozumieniem i doświadczeniem. Dotyczą one także próby zgłębienia istoty rzeczy, czyli tego, co ukryte głębiej niż to, co widać na pierwszy rzut oka. Dziedziny takie jak fizyka kwantowa otwierają przed nami obszary, w których nasza intuicja zawodzi, zmuszając nas do porzucenia codziennego myślenia i zaakceptowania, że nie wszystko musi być w pełni zrozumiałe. Z kolei tajemnice historii przypominają o tym, jak ograniczona jest nasza wiedza o przeszłości i jak wiele interpretacji istnieje dla wydarzeń, których nigdy już nie będziemy w stanie w pełni odtworzyć. Zjawisko życia samo w sobie jest jedną z największych tajemnic. Od zagadki narodzin aż po to, co czeka po śmierci, życie jest ciągiem zdarzeń i doświadczeń, które wymykają się pełnemu poznaniu. Tajemnica w istocie napędza nasze pragnienie odkrywania i poszukiwania sensu – to ona daje impuls do nauki, sztuki i filozofii. Tajemnice przypominają nam o granicach naszego poznania i zachęcają, byśmy kontynuowali podróż ku ich zgłębianiu, choć z góry wiemy, że nie każda z nich zostanie rozwiązana.

          Oprócz zwykłej ciekawości tajemnice zmuszają nas do przekroczenia naszych ograniczeń poznawczych i pozwalają nam zaakceptować fakt, że wiele aspektów rzeczywistości może pozostać niezrozumiałych. Fizyczna rzeczywistość kwantowa, zjawisko życia, narodzin, i śmierci to przykłady dziedzin, w których, mimo intensywnych badań i refleksji, zawsze pozostaje pewien obszar niewiadomego, który budzi w nas podziw, a czasem respekt i pokorę.

          Tajemnica posiada więc dwojaką naturę: z jednej strony inspiruje do naukowych i filozoficznych dociekań, motywując do postępu i rozwoju wiedzy, z drugiej zaś – wskazuje na granice tego, co możemy odkryć. Można tu dostrzec, że tajemnica nie tylko poszerza nasze horyzonty, ale przypomina również o tym, jak ważna jest pokora w procesie poznania. Każda nierozwiązana zagadka jest jak zaproszenie do odkrycia – choć nie zawsze mamy pewność, że znajdziemy odpowiedź. Właśnie w tym balansie między poznaniem a niewiadomym tkwi “tajemnica tajemnicy” – siła napędowa ludzkiej ciekawości, która nieustannie wzbogaca naszą świadomość i inspiruje do ciągłego zadawania pytań.

          Negatywnym aspektem tajemnic jest wykorzystanie ich do dyscyplinowania innych i mieć nad nimi przewagę. Miało to miejsce w religiach, w życiu politycznym, gospodarczym, a nawet w nauce.

          Nie zawsze miłość do bliźnich daje poczucie bezpieczeństwa. Rozsądne jest wiedzieć, aby nie dać się wyprzedzić innym.

        Pierwszeństwo Ewangelii Marka zasugerował Papiasz (biskup z Hierapolis, teolog, męczennik, żyjący w latach 70–135) i Ireneusz (biskup Lyonu, zm. śmiercią męczeńską ok. 202 r.). Klemens Aleksandryjski uważał za najstarszą Ewangelię Mateusza i Łukasza. Zarzucano mu jednak, że sugerował się obecnością w nich genealogii Jezusa, “notabene” zupełnie się różniące. Ewangelia Marka uchodziła wówczas za „streszczenie” tamtych dwóch. Słaba argumentacja Klemensa spowodowała, że dzisiaj powszechnie przyjmuje się  Ewangelię Marka za najstarszą. Według moich badań, w   tezie tej dostrzegam logiczne sprzeczności.

          Perykopa Uzdrowienie opętanego (Mk 5,1–20) jest podobna do perykopy Dwaj opętani  (Mt 8,28–34) oraz Uzdrowienie opętanego  (Łk 8,26–39). U Mateusza mowa jest o dwóch opętanych, natomiast u Marka i Łukasza o jedym (są różne nazwy miejsca tego wydarzenia: Gadara – Mt, Geraza – Mk, Gergeza – Łk.). Opowiadania różnią się w drobnych szczegółach. Rozbieżności świadczą o prawdziwości zdarzenia. Jedynie czas zatarł szczegóły. W trzech ewangeliach wspomina się o tym samym kraju Gerazeńczyków. Opętany, to człowiek chory umysłowo. Ze względu na samotne życie (zamieszkiwał w grobach) robił wrażenie dzikiego i nieokrzesanego. Niejednokrotnie był krępowany łańcuchami przez okoliczną społeczność. Siłą próbowano ujarzmić w nim jego porywczość. Zachowywał się głośno. Kiedy “ujrzał Jezusa, oddał mu pokłon” (Mk 5,6). Sam gest świadczy, że wiedział z kim ma do czynienia, albo był to rodzaj kpiny. Dla opętanego Jezus był znakiem sprzeciwu wobec jego sytuacji. Uważał, że jest w nim cały zastęp demonów – Legion. Widok Jezusa sprawiał mu ból. Bał się nowych przeżyć i rozczarowań. Jego statut był przez niego samego akceptowalny. Wyczuł, że z Jezusem mogą nastąpić jakieś zmiany, których się bał. Ratunkiem była ucieczka.  Poprosił więc Jezusa w imieniu złych duchów: “Poślij nas w świnie, żebyśmy w nie mogli wejść” (Mk 5,12). Tak też się stało. Złe duchy (choroby) opuściły opętanego. Scena z dwutysięczną armią świń, w które weszły duchy nieczyste jest obrazem dramaturgii zdarzenia. Chory umysłowo wyzdrowiał na tyle, że chciał zostać uczniem Jezusa. Nie został jednak przyjęty do ich grona, ale pozostał świadkiem Jezusa.

        Perykopy “Kobieta cierpiąca na krwotok” oraz “Córka Jaira” (Mk 5,21–43)  zostały omówione w rozdziale Ewangelia wg Mateusza. Całkiem możliwe, że ich pierwotnym autorem był właśnie Marek. Jego tekst jest najbogatszy w szczegóły. Być może Mateusz i Łukasz przepisali tekst Markowy redagując go trochę inaczej. Marek użył w tekście aramejskiego wyrażenia “Talitha kum” – w przekładzie wolnym: “Dziewczynko, mówię ci wstań” (Mk 5,41). Być może wtrącone wyrażenie aramejskie jest rodzajem pieczęci autorstwa Marka.

          Perykopa “Jezus w Nazarecie” (Mk 6,1–6) omówiona została w rozdziale “Ewangelia wg Mateusza.

          Marek szczegółowo opisuje okoliczności śmierci Jana Chrzciciela (Mk  6,17–29). Widać wyraźnie, że Jan Chrzciciel jest kimś bardzo ważnym dla Marka. Pokazuje związek między Janem a Jezusem. Jan bowiem przygotowywał ludzi na Jego przyjście. W swojej nauce wzywał do wierności bożemu prawu, a w końcu poniósł śmierć za prawdę. Ewangelista przygotowuje niejako grunt pod wyznanie wiary, które uczyni Piotr (Mk 8,28n), mówiąc między innymi, że ludzie uważają Jezusa za Jana Chrzciciela.

          Marek pisze: “Apostołowie zebrali się u Jezusa i opowiedzieli Mu wszystko, co zdziałali i czego nauczali” (Mk 6,30). Tym samym pokazuje Człowieka, który nie dysponuje wiedzą z obłoków niebieskich. Jak każdy, zwykły Człowiek wysłuchuje innych i zdobywa wiedzę. Jezus mówi do uczniów: “Pójdźcie wy sami osobno na miejsce pustynne i wypocznijcie nieco” (Mk 6,31). Nie chodzi tu tylko o odpoczynek fizyczny, ale nabranie sił duchowych. Najlepiej zbiera się je, gdy człowiek może wyciszyć się w samotności. Do stosownych rekolekcji idealnie nadaje się pustynia.

        W perykopie Przypowieść o lampie (Mk 4,21–23) jest napisane: “Nie ma bowiem nic ukrytego, co by nie miało wyjść na jaw” (Mk 4,22). Treść tego zdania nie obejmuje tajemnic przyrody, lecz wszelkie działania wynikające z czyjeś woli. Wszystkie zdarzenia są filmowane, fotografowane na różne sposoby siłami natury. Dzisiejsza technika np. pozwala odtworzyć obecność człowieka w pomieszczeniu, które zostało przez niego opuszczone (obrazy termiczne). Nie wchodząc w zawiłości techniczne Ewangelia przekazuje prawdy ponadczasowe. Cokolwiek się dzieje na świecie, jest w jakiś sposób zapamiętywane. Niczego nie można ukryć, nie ma więc zbrodni doskonałej. Wszystko można odtworzyć, to tylko kwestia czasu. Niczego nie można ukryć przed Bogiem, ani też przed człowiekiem z dzisiejszą techniką. Warto zdać sobie z tego sprawę w celach dydaktycznych. Popełnianie czynów nieetycznych, w gruncie rzeczy, nie opłaca się. Konsekwencja czynów (sprawiedliwość) dosięga lub dosięgnie każdego. Jeżeli nie za życia ziemskiego, to w przestrzeni nadprzyrodzonej. Paradoksalnie, ale Bóg towarzyszy wszystkim ludzkim działaniom, nawet tym złym. Najczęściej nie interweniuje, bo nie chce czynić zamachu na ludzką wolę. Bóg jest świadkiem wszelkich wydarzeń. Ta ciągła inwigilacja wynika z konieczności podtrzymywania życia. Człowiekowi pozostaje pogodzić się z tą oczywistą prawdą.

          Inne przypowieści są przytaczane skrótowo.  Ich przesłanie zostało omówione przy egzegezie Ewangelii wg św. Mateusza.

          Perykopa “Burza na jeziorze” (Mk 4,35–41)przedstawia scenę, w której to Jezus na trwogę swoich uczniów ucisza burzę jaka rozpętała się nad jeziorem. Jest ona synoptyczna, o bardzo podobnej treści z perykopy ”Uciszenie burzy” z Ewangelii Mateusza (Mt 8,23–27), jak i z fragmentu Ewangelii Łukasza (Łk 8,22–25). Jeżeli perykopa znajduje się w najstarszej Ewangelii Marka to znaczy, że Marek nie mógł korzystać z opracowań Mateusza ani Łukasza. Można przypuszczać, że Marek albo skorzystał już z pisanego źródła nieznanego autora, albo usłyszał o zdarzeniu od Piotra. Przekazy naocznych świadków Piotra oraz Mateusza powinny być bardzo rzetelne. Należałoby spodziewać się dwóch barwnych opowieści, o tej samej treści, ale literacko różnych. Tymczasem są one bardzo podobne. Zdarzenie samo w sobie było bardzo emocjonalne i dramatyczne. Apostołowie byli przerażeni. Tymczasem opis zdarzenia jest bardzo zwięzły i dość suchy. Jak rozumieć koncepcję umieszczenia tej perykopy w Ewangelii? Być może odpowiedź dostarczy puenta opowiadania: “Kim właściwie On jest, że nawet wicher i jezioro są Mu posłuszne?” (Mk 4,41). U wszystkich autorów jest taka sama i dosłowna. Znaczy, że to ona była celem. Można zadać więc pytanie, czy nie jest to wynik koncepcji teologicznej pierwszego autora?  Gdyby autorem byłby Mateusz, to znając jego upodobania można by uznać perykopę za jego kolejną koncepcję teologiczną. Za tą tezą przemawia podobieństwo treści perykopy z urywkami: “Tak to, mój Fajdrosie, uważam, że Eros najpierw jest sam najpiękniejszy i najlepszy, a potem dary jego dla innych też są takie same jak on. I tu mi wiersz na myśl przychodzi; przecież on to jest, który sprawia, że: Pokój nastaje u ludzi, na morzu cisza zalega, Wiatry milkną, a sen stroskane czoła wygładza.” – „Uczta” Platona (197 C Platon, Uczta –  jedno z popularnych dzieł filozoficznych starożytności) oraz urywkami Starego Testamentu: “Bóg jest dla nas ucieczką i mocą: łatwo znaleźć u Niego pomoc w trudnościach. Przeto się nie boimy, choćby waliła się ziemia i góry zapadały w otchłań morza. Niech wody jego burzą się i kipią, niech góry się chwieją pod jego naporem: <Pan Zastępów jest z nami, Bóg Jakuba jest dla nas obroną>”  (Ps 46[45],2–8). “Twoja sprawiedliwość odpowiada nam cudami, Boże, nasz Zbawco, nadziejo wszystkich krańców ziemi i mórz dalekich, który swą mocą utwierdzasz góry, jesteś opasany potęgą, który uśmierzasz burzliwy szum morza, huk jego fal, zgiełk narodów” (Ps 65[64],6–8). “Ponad szum wód rozległych, ponad potęgę morskiej kipieli potężny jest Pan na wysokościach” (Ps 93[92],4). “I w swoim ucisku wołali do Pana, a On ich uwolnił od trwogi. Zamienił burzę w wietrzyk łagodny, a fale morskie umilkły. Radowali się z tego, że nastała cisza, i że On przywiódł ich do upragnionej przystani”  (Ps  107,28–30). “Cokolwiek Panu się spodoba, to uczyni na niebie i na ziemi, na morzu i we wszystkich głębinach” (Ps  135[134],6). “Według swej myśli On ujarzmił odmęty wód i osadził na nich wyspy”  (Syr 43,23) (skorzystałem z cytatów zebranych przez filozofa prof. Leszka Nowaka). Perykopa jednak znajduje się w Ewangelii Marka. Czy on jest pierwszym jej autorem? Jeżeli tak, to znaczy, że on również wprowadzał własne opracowania do tekstu Ewangelii. A może nie należy uważać Ewangelii Marka za najstarszą, a raczej traktować, że ewangelie synoptyczne pisane były w podobnym czasie i autorzy wzajemnie przepisywali sobie opracowania? Trudno zawyrokować. Stan wiedzy na ten temat jest nieprecyzyjny. Wątpliwa jest również sama opowieść. Może chodziło jedynie o postawienie pytania: “Kim właściwie On jest?”.

          Ponieważ filozoteizm odrzuca dozgonne dziewictwo Maryi, tym samym dopuszcza możliwość rodzeństwa Jezusa.   Informacje o rodzeństwie Jezusa pochodzą też z apokryfów oraz innych źródeł historycznych. Żydowski historyk z początków II wieku Józef Flawiusz wymienia Jakuba, brata Jezusa (Antiquities 20,9.1). Również Euzebiusz, kościelny kronikarz z IV wieku w swojej “Historii Kościoła” cytuje zaginione dzieło żydowskiego chrześcijanina Hegesippusa napisane około roku 180. Wspomina on o aresztowaniu wnuków Judy, brata Jezusa, za czasów cesarza Domicjana (Euzebiusz, HK, 3:20).

          Dla wiary w Jezusa Chrystusa i Jego roli zbawczej nie ma żadnego znaczenia, czy Jezus miał rodzeństwo, czy nie. Z tej racji nie chcę niczego suponować.

          W Ewangelii Marka po perykopie “Przypowieść o siewcy” (Mk 4,1–9) jest jej dziwne wyjaśnienie.

Cel przypowieści:

          A gdy był sam, pytali Go ci, którzy przy Nim byli, razem z Dwunastoma, o przypowieść.  On im odrzekł: “Wam dana jest tajemnica królestwa Bożego, dla tych zaś, którzy są poza wami, wszystko dzieje się w przypowieściach,  aby:

patrzyli oczami, a nie widzieli, słuchali uszami, a nie rozumieli,
żeby się nie nawrócili i nie była im wydana [tajemnica].”

I mówił im: “Nie rozumiecie tej przypowieści? Jakże zrozumiecie inne przypowieści?” (Mk 4,10–13).

          Uważna lektura powyższej perykopy zdumiewa przewrotnością. Można odnieść wrażenie, że Jezus mówi w przypowieściach po to, aby celowo nauka Jego nie była zrozumiała przez słuchaczy.

          Żeby zrozumieć narrację tekstu należy wiedzieć, że jest on oparty na słowach Boga skierowanych do właśnie powołanego Izajasza: “I rzekł [mi]: Idź i mów do tego ludu: Słuchajcie pilnie, lecz bez zrozumienia,  patrzcie uważnie, lecz bez rozeznania!  Zatwardź serce tego ludu,  znieczul jego uszy, zaślep jego oczy, iżby oczami nie widział  ani uszami nie słyszał, i serce jego by nie pojęło, żeby się nie nawrócił i nie był uzdrowiony” (Iz 6,9–10).

          Tekst ten pokazuje źródło, ale nie wyjaśnia sposobu narracji. W mowie potocznej mówi się: “patrzysz, a nie widzisz!”. Zdanie to wymawiane jest ze zdumieniem i pewną pretensją: Jak możesz patrzyć, a tego nie zauważyć? Można to ująć inaczej: “Patrz, a zobaczysz”.

          Spróbujmy przetransformować w podobny sposób tekst Markowy:

Patrzcie, a zobaczycie,

słuchajcie, a dowiecie się,

jak  się nawrócicie będziecie rozumieli moją tajemnicę.

          Przyjęta narracja Jezusa jest typowo żydowska. Miała ona na celu sygnalizowanie już pewnych prawd (wiedzy), ale nie do końca. Jezus tylko stopniowo ujawniał się jako Mesjasz (Wydaje się że mesjasz jest terminem bez wskazania na konkretną osobę. Można uważać też, że mesjaszy (wyzwolicieli narodowych) mogłoby być więcej, np. Szymon Bar-Kochba). Idea i rola mesjasza do dziś jest zagadką, a co dopiero dla prostego ludu. On nie był w stanie ogarnąć całej konstrukcji teologicznej królestwa Bożego, jego założenia, wartości, struktury oraz tajemnicy mesjańskiej. Zdolni do tego byli tylko nieliczni (np. uczniowie, ale i tak w różnym stopniu). Aby zrozumieć, trzeba zdobyć się na pewien wysiłek. Nagrodą będzie dochodzenie do prawdy i głębsza znajomość rzeczy.

          Tekst Markowy ujawnia, że świadomość religijna ma kilka warstw poznania.

– Najniższa warstwa poznania reprezentowana jest przez tzw. religijność ozdobioną, barokową, ckliwą i dość infantylną. Zdarzenia biblijne, symbolika religijna przyjmowane są dosłownie. Fundamentalizm i fanatyzm religijny jest blisko.

– Warstwa parafialna oparta głównie na katechezach i kazaniach głoszonych w kościołach, zdyscyplinowana względem władz kościelnych. Łatwa na wpływy  charyzmatycznych głosicieli wiary (parafianin dawniej – człowiek bez ogłady, zacofany, ograniczony). Idolatria jest blisko. Symbole religijne mają najczęściej rzeczywisty charakter.

– Warstwa intelektualna. Znajomość Pisma świętego. Rozróżniają rodzaje literackie w Piśmie św. Dociekliwi, ale w ramach zasad określonych przez Kościół.

–  Warstwa akademicka. Szukanie prawdy w ramach obowiązujących zasad i dogmatów. Bardziej śmiali teologowie niejednokrotnie przedstawiają własne, odkrywcze spojrzenia na wiarę. Np. Piet Schoonenberg (1911–1999) teolog, współautor katechezy holenderskiej postulował za ewolucją dogmatów (Encyklopedia Katolicka, tom XVII, Wyd. TN KUL, Lublin 2012, kol. 1277).

–  Warstwa stale poszukująca, niespokojna, odkrywcza, otwarta. Narażona na przykrości, inwektywy, a nawet wykluczenie z Kościoła.

Od 17.11.2024 chwilowa przerwa egzegezy na rzecz innych wykładów

         W następnych perykopach Marek informuje krótko o wzroście ilości słuchaczy, wyborze apostołów i uczniów.  Tekst pochodzi ze źródeł wspólnych (synoptycznych). Marek przepisuje bez zastanowienia utarte poglądy: “Nawet duchy nieczyste (ciekawe, jaki mieli wygląd?) na Jego widok, padały przed Nim i wołały: Ty jesteś Syn Boży” (Mk 3,11–12). Jezus nie bardzo chciał rozgłosu na temat Jego powiązań z Bogiem. Wiedział, że zbliżenie mistyczne z Ojcem nie jest jeszcze ukoronowaniem Jego Chwały. Mateusz, powołując się na Izajasza (42,1–4), w podobnej perykopie, antycypuje przyszłe wydarzenia: “W Jego imieniu narody nadzieję pokładać będą” (Mt 12,21). Ewangelista Marek nie stosuje tego typu hiperbol.

          Jezusa uważano też za szatana. Jezusa to „bawiło”. Jak mówił: “Jak może szatan wyrzucać szatana?” (Mk 3,23). W dalszej części rozumnie i logicznie tłumaczy bezsens podobnych oskarżeń (Mk 3,24–27). Można powiedzieć, że Jezus miał umysł ścisły. Rozumował precyzyjnie. Tym samym wskazywał, że logika rządzi się swoimi prawami i trudno ją ominąć. Świat rzeczywisty opiera się na logicznie poukładanych „klockach”. Walka z logiką kończy się zawsze fiaskiem. Często nie pamięta się o tym i plecie się od rzeczy.

          Ewangelia Marka uważana jest za najstarszą, obok Ewangelii Mateusza, Łukasza i Jana. Można przypuszczać, że Marek był pierwszym autorem niektórych perykop, a Mateusz i Łukasz korzystali z jego tekstów. Nie podzielam tej tezy. Marek nie uprawiał teologii. Nie był więc dla innych ewangelistów autorem atrakcyjnym ani autorytetem. Był raczej sprawozdawcą misji Jezusa. Opierał się wyłącznie na źródłach innych oraz na opowiadaniach Piotra i Pawła. Można mniemać, że Ewangelia Marka jest najmniej skażona własnymi, subiektywnymi lekcjami. Subiektywne mogą być tylko informacje pochodzące z przekazów ustnych (Piotra i ewentualnie Pawła). Pozostałe ewangelie bardziej wymagają analizy tekstów pod kątem historiograficznym oraz własnych koncepcji teologicznych. Ewangelia Marka jest więc prostsza, łatwiejsza w odbiorze. Problemem są teksty zapożyczone od autorów źródeł nieznanych.

          Przekaz: “wszystkie grzechy i bluźnierstwa, których by się ludzie dopuścili, będą im odpuszczone. Kto jednak zbluźnił przeciw Duchowi Świętemu, nigdy nie otrzyma odpuszczenia, lecz jest winien grzechu wiecznego” (Mk 3,28–29; Mt 12,31–37; Łk 12,10) sprawił mi nie lada kłopot. Temat ten analizowałem wielokrotnie. Proponowałem różne wyjaśnienia (świadczy to o ciągłej drodze poszukiwawczej i zdobywaniu wiedzy). Obecnie uważam, że kto grzeszy przeciwko Duchowi Świętemu (a więc Bogu) tym samym odwraca się od Tego, który może odpuścić mu grzechy. Sam grzesznik pozbawia się łaski odkupieńczej Boga. Warto jednak zaznaczyć, że ta beznadziejna sytuacja zmienia się z chwilą żalu za grzechy, powrotu do wiary i uregulowania relacji z Bogiem. Jak pisałem (w wykładzie na portalu wiara-rozumna.blog.onet.pl  Duch Święty – opublikowanym w dniu 10.04.2012 r.): Słowa te są w pewnym sensie tylko przestrogą, a nie dozgonną deklaracją.

          Perykopa zatytułowana Prawdziwi krewni Jezusa (Z wykładu na portalu wiara-rozumna.blog.onet.pl  Krewni Jezusa – opublikowanym w dniu 11.04.2012 r.) występuje u trzech ewangelistów synoptycznych. Widać, korzystali z jednego źródła. Celem jej  jest dydaktyka mówiąca, że dla Jezusa wszyscy są jedną rodziną: “Oto moja matka i moi bracia. Bo kto pełni wolę Ojca mojego, który jest w niebie, ten Mi jest bratem, siostrą i matką”  (Mt 12,49–50; Mk 3,34–35;  por. Łk 8,21). Wypowiedź  ta mówi, że nie jest ważne pokrewieństwo rodzinne. Każdy mężczyzna powinien być dla drugiego człowieka bratem, a kobieta siostrą. Pouczenie to jest dość ważne z punktu widzenia drugiego przykazania Jezusa: “Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego” (Mt 22,39).  Wyjaśnia na czym ma polegać relacja między ludźmi. Pokrewieństwo krwi, ważne z punktu widzenia rodziny, dla świata i Boga jest nieistotne. 

          Niektórzy wykorzystują tę perykopę do udowadniania, że Jezus miał braci i siostry z jednej Matki Maryi. W Ewangeliach napisano:  “Gdy jeszcze przemawiał do tłumów, oto Jego Matka i bracia stanęli na dworze i chcieli z Nim mówić” (Mt  12,46); “Czy nie jest to cieśla, syn Maryi, a brat Jakuba, Józefa, Judy i Szymona? Czyż nie żyją tu u nas także Jego siostry?” (Mk 6,3). Kościół katolicki stoi na stanowisku, że Jezus nie mógł mieć rodzeństwa z racji zachowanego dziewictwa Maryi po cudownym narodzeniu Jezusa. Być może, broniąc usilnie swojej tezy tłumaczy, że słowo „bracia”, z racji braku odpowiedniego,  dotyczyło krewnych Jezusa. Trudno uwierzyć, że w tak bogatym greckim języku nie ma osobnych słów określających kuzyna czy krewnego. W innych Pismach biblijnych:  “A wydawać was będą nawet rodzice i bracia (adelphon), krewni (suggenoe) i przyjaciele i niektórych z was o śmierć przyprawią” (Łk 21,16);  “Pozdrawia was Arystarch, mój współwięzień, i Marek, kuzyn Barnaby” (Kol 4,10). W perykopach tych autorzy używają słowa „krewni”, „kuzyn”, a nie brat, bracia.

           W Księdze Wyjścia pisze, iż Jahwe rozmawiając z Mojżeszem nakazał świętowanie szabatu, gdyż jest to znak między Bogiem, a wszystkimi pokoleniami Izraela. “Zachowujcie szabat, który winien być dla was świętością. I ktokolwiek by go znieważył, będzie ukarany śmiercią, i każdy, kto by wykonywał pracę w tym dniu, będzie wykluczony ze swego ludu. Przez sześć dni będzie się wykonywać pracę, ale dzień siódmy będzie szabatem odpoczynku, poświęconym dla Jahwe, i dlatego ktokolwiek by wykonywał pracę w dniu szabatu, winien być ukarany śmiercią. Synowie Izraela winni pilnie przestrzegać szabatu jako obowiązku i przymierza wiecznego poprzez pokolenia. To będzie znak wiekuisty między Mną a synami Izraela, bo w sześciu dniach Jahwe stworzył niebo i ziemię, a w siódmym dniu odpoczął i wytchnął” (Wj 31,12–17).

          Przykazanie: “pamiętaj abyś dzień święty święcił” (Wj 20,8) w niczym nie przeszkadza w wykonywaniu codziennych, rutynowych czynności. Perykopa opisuje jak uczniowie Jezusa w szabat zrywają kłosy zboża dla posiłku. Faryzeusze są tym oburzeni. Uczniowie Jezusa naruszają prawo szabatu. Za to groziła kiedyś kara śmierci.

          Każdy dzień trzeba obsłużyć pod względem gospodarczym i porządkowym (należy utrzymywać porządek, sporządzać posiłki, karmić inwentarz). Przepisy prawa żydowskiego określają surowe kary za czynności  wykonane w dniu szabatu. Jezus  zdecydowanie sprzeciwia się takiemu prawu. Jak mówi: “To szabat został ustanowiony dla człowieka, a nie człowiek dla szabatu” (Mk 2,27). Tym samym porywa się na święte prawo Żydów. Wspiera się przykładem Dawida, który z konieczności nakarmienia żołnierzy pozwala im spożywać chleby obrzędowe (pokładne) w domu najwyższego kapłana Abiatara. Dawid zezwolił na ominięcie prawa w imię wyższej konieczności.

          Sprzeciw wobec prawa ustanowionego przez ojców, w oczach faryzeuszy jest na miarę zbrodni wobec Boga. Zachowanie Jezusa wzbudza wściekłość depozytariuszy prawa żydowskiego. Jezus prezentuje podejście zdroworozsądkowe. Dla faryzeuszy jest On niebezpiecznym rewolucjonistą obyczajowym.

          Wszelkie prawo ustanowione przez człowieka ma służyć przede wszystkim człowiekowi. Zawsze obowiązuje jednak zasada zdrowego rozsądku. Można sprzeciwić się prawu, jeżeli nie jest etyczne. Otto Schimek, Austryjak w wojsku Wehrmachtu w 1944 roku odmówił rozkazu zastrzelenia polskich cywilów. Niestety został za to sam rozstrzelany. Wilhelm Hosenfeld, niemiecki oficer z narażeniem życia ratował Polaków i Żydów (zob. film „Pianista” Romana Polańskiego), działał przeciw obowiązującemu prawu. Nie przeżył sowieckiej niewoli. Na każdym z nas ciąży obowiązek sprzeciwiania się prawu, które nie jest godziwe. W Piśmie świętym wielokrotnie pojawia się wezwanie: “nie bójcie się” (Rdz 43,23; 50,19; Wj 14,23;…). Papież Jan Paweł II podczas pierwszego spotkania z wiernymi wzywał: “non abbiate paura” (nie lękajcie się). Być może to hasło przyczyniło się później do obalenia komunizmu.

          Perykopa “Uzdrowienie w szabat” (Mk 3,1–6) jest kontynuacją poprzedniej. Jezus w szabat w synagodze, a więc w miejscu publicznym uzdrawia człowieka mającego uschłą rękę. Tym prowokuje faryzeuszy. Podsyca ogień (nienawiść). Jezus z rozbrajającą szczerością pyta: “Co wolno w szabat: uczynić coś dobrego czy coś złego? Życie ocalić czy zabić?” (Mk 3,4). Żydzi milczeli, ale narastała w nich chęć pozbycia się zuchwalca, który depcze i ignoruje ich święte przepisy.

          Dziś niewiele się zmieniło w tej materii. Ustanowione prawo jest wdrażane w życie z całą surowością. Być może należałoby się z tym pogodzić. Prawo jest prawem, ale niezrozumiała jest nadgorliwość tych, którzy go egzekwują. Można podać tysiące przykładów jego bezdusznego egzekwowania i z lubością karania w jego imieniu. Np. karanie za brak legitymacji szkolnej w autobusie, choć każdy głupiec może zauważyć, że ma do czynienia z uczniem.  Karanie za parkowanie w miejscach nieoznaczonych, nawet jeżeli postój trwa chwilkę. Każdy kierowca opłaca podatek drogowy. Karanie mandatem kierowców, którzy uszkodzili własny samochód, gdy nikt inny nie poniósł przy tym straty.

          Prawo jest prawem, ale za nim stoi człowiek. “Człowiek człowiekowi wilkiem”.  Jak prawdziwa i bolesna jest ta maksyma.

          Kto uważa, że jest po stronie drugiej, tej lepszej, sam siebie oszukuje i nie ma w nim prawdy (jak pisał liście Ewangelista Jan, 1 J 1,8). Więcej, pokazuje słabość swojej duszy przez brak skromności i pokory. Największym grzechem (ciężkim) wiernych katolickich jest uważanie się za pobożnych i jedynych, którzy Boga miłują. Najczęściej, są to osoby nietolerancyjne. One nie chcą pobrudzić się grzesznikami. O nierozumni, nie wiedzą, że sami są obrzydliwi. Ich dusza jest pełna jadu, niechęci i obrzydzenia. Ręce składają wysoko (podczas modlitwy “Ojcze Nasz”), aby ich sąsiedzi widzieli. Głośno śpiewają, aby wszyscy słyszeli jacy są gorliwi. Tacy nie dadzą biednemu pijaczkowi na papierosy czy nawet na alkohol, bo to ponoć szkodzi. Przyjmują postawę sędziów. Nie rozumieją, że wśród nas żyją ludzie słabi, dla których papieros czy kieliszek wódki jest niezbędnym pokarmem (!). Oczywiście, że wiem czym szkodzą używki, ale nie o ciało tu chodzi, lecz o stan ducha. Żal mi jest ludzi „spod Tekli”, bezrobotnych i bezdomnych małych pijaczków. Proszę z nimi porozmawiać. Większość, to ludzie wierzący, którzy są słabi, aby sprostać wymogom dzisiejszych czasów. To nieprawda, że żyje się lepiej. Człowiek zgotował sobie ułudy szczęścia. De facto, wszystko człowieka dołuje i stresuje. Aby ogarnąć to wszystko, tworzy się prawa zakazu i nakazu. Za byle co można dostać mandat lub być ukaranym. Niektórzy sobie nie mogą z tym poradzić. Nie ukrywam, że i mnie to przerasta.

          Jezus chciał być wśród zwykłych ludzi. Oni Jezusa potrzebują najbardziej. Święci za życia osiągnęli swój cel, skończyli swoją wędrówkę. Adieu.

          Perykopa Sprawa postów (Mk 2,18–22) niesie kilka ważnych informacji katechetycznych. Przede wszystkim zmusza do przemyślenia samej idei postu. Post jest to rodzaj daru od siebie. Czy on jest Bogu potrzebny? Niekoniecznie, jest natomiast potrzebny człowiekowi. Post poprawia ludzkie samopoczucie. Każdy biedny, ofiarowując coś z siebie, może czuć się bogaty.

         Perykopa jest też antycypacją przyszłych losów Jezusa. Należy odczytać, że dopóki Jezus (Pan Młody) jest wśród swego ludu, należy się cieszyć. Post nie przystoi sytuacji (wesela pana młodego). Zwiastuje również odejście (śmierć) Jezusa. Gdy nadejdzie ten Dzień, post będzie celebrą żałobną i jej widzialnym znakiem. Post będzie nie tyle pamiątką śmierci, co liturgią, czyli współuczestniczeniem w Męce Pańskiej. Szkoda, że post traci dzisiaj na swoim znaczeniu. W zawirowaniach dnia powszechnego piątkowy post był rodzajem katalizatora. Można było zatrzymać się w podróży życia, obejrzeć się w koło, zobaczyć co się przeoczyło, nabrać dystansu do spraw błahych, poukładać sobie wszystko od początku. Piątek skłaniał do przypomnienia sobie Jezusa, Jego Ofiary. To czas, w którym można było rozmiłować się w Bogu. Gdyby Jezus był tylko ideą, to nie znam piękniejszej. Bez Jezusa nie wiedzielibyśmy nawet kim naprawdę jesteśmy.

          Perykopa poucza o Ewangelii, o Nowej Dobrej Nowinie, która powinna być przyjęta bez żadnych obciążeń historii i Tradycji: “Nikt nie przyszywa łaty z surowego sukna do starego ubrania […]. Nikt też młodego wina nie wlewa do starych bukłaków” (Mk 2,21–22). Sentencje te powinny być dla Kościoła programem, wskazówką i drogowskazem. Trzeba na nowo przemyśleć i odczytać Objawienie Boga z Pisma świętego. Kosztem Tradycji (stare ubranie) należy posłużyć się owocami nauki (łaty z nowego sukna). Nie należy bać się zmian i przewrotu. Trzeba to zrobić mądrze. Bóg będzie cieszył się ludzkimi osiągnięciami. Z pewnością nastąpi większe zbliżenie do Niego, a tym samym wzrośnie uczucie i miłość.

          Dzień odpoczynku został wprowadzony w zamierzchłych czasach w plemionach jeszcze  przed semickich. Żydzi zaadaptowali zwyczaje obce (podobnie obrzezanie pochodzi z obcych kultur), nadając temu dniu uroczysty, religijny charakter (na pamiątkę tego, że dnia siódmego, po zakończeniu aktu stworzenia Bóg odpoczywał). Dzień ten obwarowali własnymi prawami (w których praca jest surowo zabroniona) wkładając je w „usta” Boga: Pan powiedział do Mojżesza (Kpł 23,1). W ten sposób autoryzowali własne pomysły i idee. Czynili tym sposobem wielkie nadużycie wobec Boga.

         Dla żyjących w czasie działalności Jezusa wiara w duchy nieczyste była powszechna. Nie ma co się dziwić, że w Ewangelii Marka napisane jest: “nie pozwalał złym duchom mówić, ponieważ wiedziały, kim On jest” (Mk 1,34). Dzisiaj trzeba inaczej odczytywać treść ewangelii.

           Powoli dla wielu, a zwłaszcza dla apostołów ujawniała się prawda o Jezusie. To Ktoś wyjątkowy, mający kontakt z Bogiem. Jezus nie bardzo pragnął wczesnego rozgłosu, bo nie chciał być postrzegany ani jako zapowiadany mesjasz polityczny, ani magik, który czyni cuda i znaki. Jezusowi zależało na zaszczepieniu nowego spojrzenia religijnego. To wymagało czasu i refleksji. Można powiedzieć, że Jezus wprowadzał własną koncepcję, którą można nazwać religią refleksyjną.

          Być może perykopa “W okolicy Kafarnaum” (Mk 1,35–39) wyjaśnia pochodzenie perykopy o kuszeniu Jezusa. Jest w niej napisane: “Nad ranem, gdy jeszcze było ciemno, wstał, wyszedł i udał się na miejsce pustynne, i tam się modlił” (Mk 1,35). Ciekawe są dalsze słowa zaniepokojonych uczniów: “Wszyscy Cię szukają” (Mk 1,37). Autor ujawnia, że Jezus wymykał się swoim uczniom, uchodził w miejsca ustronne (pustynne), aby modlić się w odosobnieniu. Niekiedy trwało to wiele dni: “Czterdzieści dni przebył na pustyni” (Mk 1,13). Jezus sam stanowił o sobie. Nie tłumaczył się nikomu. Uczniowie byli zaniepokojeni Jego «samowolą». Być może na kanwie takich wydarzeń utkała się perykopa o kuszeniu Jezusa (Mt 4,1–11; Mk 1,12–13; Łk 4,13).

          Warto zwrócić uwagę, że Jezus często korzystał z synagog. Widać, były one łatwo dostępne. W nich tętniło codzienne życie religijne. Modlitwy były czymś zwyczajnym. Żydzi żyli Bogiem przez całą dobę. Szkoda, że w końcu Boga zawiedli.

          Pomimo próśb Jezusa, sława Jego rosła w okolicy. Synagoga była już za mała, aby pomieścić wielu. Jezus wraz z uczniami zaczął organizować spotkania na peryferiach miast i miasteczek.

          Kapłani i faryzeusze obserwowali poczynania Jezusa. Początkowo byli tym zainteresowani. Jezus mówił rzeczy nowe, przez to ciekawe. Budził zdziwienie, może niekiedy zachwyt. Wszystko jakoś się układało dopóki nie nastąpiło zdarzenie z uzdrowieniem paralityka (Mk 2,1–12) z równoczesnym odpuszczeniem jego grzechów. Tu, zdaniem faryzeuszy Jezus przekroczył granicę. Według nauki żydowskiej tylko Bóg może odpuszczać grzechy. Działalność Jezusa uznano za bluźnierstwo. Pytali: “czemu On tak mówi” On bluźni. Któż może odpuszczać grzechy, jeśli nie Bóg sam jeden” (Mk 2,7). Jezus odczytując ich myśli, powiedział jednoznacznie: Otóż abyście wiedzieli, iż Syn Człowieczy ma na ziemi władzę odpuszczania grzechów..”. (Mk 2,10). Jezus odkrył «karty». Wypowiedź jest jednoznaczna, prosta, a zarazem niezwykła. Kapłani, faryzeusze i uczeni w piśmie oniemieli. Jak można mieć taki tupet? Czy to nie oby szaleniec? Może sam postradał rozum. To nie mieściło się w ich umysłach. Takiego przypadku jeszcze nie mieli. Zastanawiali się, o co chodzi Jezusowi?  Prawda była dla nich niedostępna. Wielowiekowe trwanie w nauce ojców zrobiło swoje. Byli niezdatni do przyjęcia nowego oglądu wiary (proszę porównać z dzisiejszą bojaźnią Kościoła. Każdy nowy ogląd wiary paraliżuje dogmatyków i konserwatywnych teologów). Byli zgorszeni i zniesmaczeni. Powoli wyzwalała się w nich chęć unicestwienia tego, co im przeszkadzało i zagrażało.  Ludzki odruch strachu przed nowością i innością (tak jak dziś, niektórzy boją się ustanowienia praw dla homoseksualistów.).

          Perykopy: Powołanie Lewiego (Mateusza) Sprawa postów i kolejne występują u trzech ewangelistów i są prawie identyczne. Odsyłam do Ewangelii wg Mateusza. Tekst z ewangelii Mateusza: “Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary” (Mt 9,13) uzupełnia tekst Marka: “Nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają. Nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników”  (Mk 2,17).  Choć myśl tę już  rozwinąłem, warto ponownie zatrzymać się chwilkę na tym problemem. Jezus w towarzystwie faryzeuszy, celników i grzeszników je, pije i rozmawia. Uczniowie są tym zgorszeni, choć wielu podąża za Jezusem: “Było bowiem wielu, którzy szli za Nim” (Mk 2,15). Dla uczniów występuje ostra granica między grzesznikiem, a nie grzesznikiem (czarne – białe). Jezus wskazuje swoją postawą, że tak nie jest. Ludzie są dobrzy, a zarazem źli. Najbliżej prawdy jest kolor szary. To dobrze, bo w tym kolorze nadzieja, że można coś zmienić, naprawić, stać się lepszym. Jezus wskazuje na konieczność bycia miłosiernym. To wyższa sprawiedliwość, wypływająca z serca i miłości do drugiego człowieka. Nad grzesznikiem należy się pochylić, wesprzeć go, podnieść, a nie potępiać. Wszyscy należymy do tej samej rodziny. Każdy jest dla nas bratem i siostrą. Każdego Bóg miłuje jednakowo.

          To co jest groźne i niestety nagminne, to próby teologizowania przeróżnych zdarzeń historycznych. Może to nieuchronne, ale wypadałoby ujawnić, że mogą być różne koncepcje. Dogmatyzowanie wybranych zdarzeń, powoduje hermetyzowanie i zamykanie się na wolność wypowiedzi. Jak można to odczytać z całości Objawienia się Boga zawartego w Piśmie świętym, Bóg dopuszcza wielość i różnorodność. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że to nie szkodzi, a pozwala na dalsze poszukiwania i radość w dochodzeniu do Prawdy. Kościół powinien szanować cudze poglądy (a nawet błędne teorie) wskazując na te, które są tego warte. Największą słabością hierarchii Kościoła jest przekonanie, że mają jedyną rację, co może prowadzić do hermetyzacji i ograniczania wolności wypowiedzi i swobodnych poszukiwań prawdy przez wiernych. Postawa partnerska Kościoła do swoich wiernych przyczyniłaby się do większego szacunku tej instytucji. Kościół winien wskazywać na Prawdę, sam pozostając w pokorze Nieznanego.

          Jezus zaczyna swoją działalność od nawoływania: “Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” (Mk 1,15). Tym samym przywołuje chrzest nawrócenia Jana Chrzciciela, a  z drugiej strony ogłasza nową Dobrą Nowinę (Ewangelię).

          Perykopa Powołanie pierwszych uczniów (Mk 1,16–20) jest przywołaniem przyjętej wersji przekazu (por. Mt 4,12–22), która mówi o nagłym porzuceniu dotychczasowych zajęć. Trochę dziwi fakt, że Marek nie skorzystał z  przekazu naocznego świadka Piotra. Trudno uwierzyć w tak radykalne porzucenie dotychczasowego życia ludzi strudzonych walką o przetrwanie. Uczniowie Jezusa byli ludźmi ubogimi. Mieli swoje rodziny i obowiązki. Lapidarność przekazu świadczy, że Marek nie chce zatrzymywać się na rzeczach mało istotnych. Ważne jest to, że Jezus powołał swoich uczniów.

          Marek godził się z wizerunkiem Jezusa nakreślonym w źródłach: “uczył ich bowiem, jak ten, który ma władzę, a nie jak uczeni w Piśmie” (Mk 1,22). Jezus łączył postawę pełną pokory wobec Ojca z postawą pełną godności Osoby, świadomy Kim jest i co ma do powiedzenia. Żydzi odbierali Go jako tego, który jest pyszny i zarozumiały. Pewnością przekazu drażnił faryzeuszy i uczonych w piśmie. Przyzwyczajeni byli oni  do posłuchu i dyscypliny wiernych. Jezus psuł im dotychczasowy wizerunek wiernego.

          Wiadomo, że ewangeliści nie trzymali się sztywno chronologii wydarzeń. Jeżeli w co najmniej dwóch ewangeliach występują perykopy jedna po drugiej i są prawie dosłowne, to znaczy, że albo korzystali z jednego źródła, albo jeden ewangelista przepisał treść od drugiego (Dwie perykopy Uzdrowienie opętanego oraz W domu Piotra, prawie identyczne, występują w Ewangelii Marka 1,23–31 oraz w Ewangelii Łukasza 4,31–38. Trudno dociec, kto jest autorem pierwowzoru, dlatego warto skupić się jedynie na treści.

          Perykopa Uzdrowienie opętanego (Mk 1,23–28) opisuje człowieka opętanego duchem nieczystym (czytaj chorego na umyśle). Oznaką jego choroby był strach (mania prześladowcza). Z trwogą zapytał Jezusa: “Przyszedłeś nas zgubić. Wiem, kto jesteś: Święty Boży” (Mk 1,24; Łk 4,34). Jezus rozkazuje surowo: “Milcz i wyjdź z niego” (Mk 1,25). Zdarzeniu (egzorcyzmowi) towarzyszy scena pełna emocji. Nie ma się czemu dziwić. Uzdrowienie umysłu, głównego organu dowodzenia ciałem powoduje chwilową utratę świadomości. Chory upada i wije się w konwulsjach. Jego mózg nie panuje nad ruchami ciała. Po chwili chory uspakaja się. Umysł zaczyna pracować normalnie.

          Ci, którzy wierzą w duchy nieczyste, konkretnie w szatana, jako byty ontologiczne istniejące własnym istnieniem, odczytują treść dosłownie. Dziś coraz więcej osób uważa, że duchy nieczyste (chyba, że chodzi o nieczyste dusze ludzkie) jako osobne byty nie istnieją. Warto powoli przyzwyczajać się do nowego oglądu rzeczywistości nadprzyrodzonej.

          Uzdrowienie chorego umysłu wymaga nieprzeciętnej mocy i zdolności. Marek nie wyjaśnia skąd ta moc pochodzi. Wystarczy, że nazywa Jezusa Synem Bożym.

          W trzech ewangeliach umieszczona jest wzmianka o uzdrowieniu teściowej Piotra, którą trawiła wysoka gorączka. U Mateusza i Marka opisany jest ten sam szczegół: “Ujął ją za rękę, a gorączka ją opuściła. Wstała i usługiwała Mu” (Mt 8,15; Mk 1,31). Łukasz pisze, że Jezus słowem (rozkazem) uzdrowił kobietę. Różnice w opisie świadczą o rzetelności pisarzy. Nie widać tu chęci manipulowania prawdą. Każdy pisał tak, jak to sam dostrzegał.