– Pierwsze słowa historii żydowskiej już wciągają. Co było dalej?
– Nie mogę tutaj przepisywać Księgi Rodzaju. W niej znajdziesz dalsze losy Abrama i jego rodziny. Faktycznie, historia jest wciągająca. Ja ograniczę się jedynie do niezbędnych faktów. Abraham, siłą rzeczy stał się patriarchą narodu, założycielem nowej religii. Jego życie będzie ukazane w przestrzeni Bożej Opatrzności i Przymierza z Bogiem. Na tym przykładzie powstała niezwykła konstrukcja Pisma świętego. Historia narodu w oparciu o Boga. Teraz prawie w każdej księdze będzie uczestniczył Bóg, który komunikuje się z narodem. Natchnieni pisarze będą to opisywali. Tym sposobem będą odczytywane zamysły Boga. Treść historyczna nabierze charakteru teologicznego.
– Czy przekaz biblijny jest prawdziwy?
– Zanim wszystko zostało opisane i spisane, do głosu doszły inne partykularne ludzkie interesy. Ważne było utrzymanie dyscypliny w narodzie. Boga ukazywano na wzór cesarza, który ma władzę, który wynagradza i karze. Do prawa żydowskiego zapożyczono całe fragmenty praw z innych plemion (np. elementy prawa Hammurabiego). Pismo święte pisze o zaistniałych zdarzeniach, ale one same są bardziej konceptualne niż prawdziwe. Bardzo ciekawe są odczytane zamysły Boga. Oczywiście chodzi o te, które zasługują na uwagę i mają znamiona prawdy. Nieprawdą natomiast jest np., że Bóg zamierza kogokolwiek karać. Nie jest też władcą w ludzkim rozumieniu. On jest Ojcem, który wypuścił swoje dzieci w świat, aby kontynuowali Jego dzieło w przeobrażaniu świata. Nie wtrąca się fizycznie, bo nie może. Dał człowiekowi wolną wolę, aby sam czynił sobie ziemie poddaną.
– Widać z tego, że Żydzi zniekształcili prawdziwy obraz Boga.
– Na to wygląda. Być może był to powód, dla którego Bóg zamierzył odnowić Przymierze z ludźmi, ale na innych i prawdziwych relacjach.
– Dostrzegam w tym historyczną zmienność relacji z Bogiem?
– Słusznie. Świat okazuje się bardzo dynamiczny i zmienny. Nie do końca wszystko zostało zdeterminowane. To jest niezwykle frapujące i ciekawe. Losy świata zależą od człowieka. Wszelkie proroctwa są tylko pewną zapowiedzią przyszłych losów, ale nie są pewne. Bardzo dobrze obrazuje tę prawdę w Pś rozmowa Abrahama z Bogiem: Bóg mówi do Abrahama: bo teraz wiem, że boisz się Boga (Rdz 22,2). Można odczytać, że przed chwilą nie miał tej wiedzy. Mamy tu obraz Boga, który nie wszystko wie. I dobrze. Takie rozumowanie jest bardzo ludzkie. Odchodzimy od czarodzieja, który wszystko wie. Warto jednak zapamiętać, że jeżeli nawet Bóg czegoś nie wie, to nie znaczy, że nie może bezbłędnie przypuszczać.